مسأله 1449
اگر موقعی كه مشغول نماز مستحبی است جماعت برپا شود ، چنانچه اطمینان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد ، مستحب است نماز را رها كند و مشغول نماز جماعت شود . بلكه اگر اطمینان نداشته باشد كه به ركعت اول برسد مستحب است به همین دستور رفتار نماید .
مسأله 1450
اگر موقعی كه مشغول نماز سه ركعتی یا چهار ركعتی است جماعت برپا شود ، چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته و اطمینان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد . مستحب است به نیت نماز مستحبی نماز را دو ركعتی تمام كند و خود را به جماعت برساند .
مسأله 1451
اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد ، لازم نیست نیت فرادی كند .
مسأله 1452
كسی كه یك ركعت از امام عقب مانده وقتی امام تشهد ركعت آخر را میخواند ، میتواند برخیزد و نماز را تمام كند و یا انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد و صبر كند تا امام سلام نماز را بگوید وبعد برخیزد .
شرایط امام جماعت
مسأله 1453
امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و نماز را بطور صحیح بخواند و نیز امام جماعت بنابر احتیاط واجب باید مرد باشد و اقتداء كردن به بچه ممیز حتی اقتداء كننده نیز بچه ممیز باشد اشكال دارد
مسأله 1454
امامی را كه عادل میدانسته ، اگر شك كند به عدالت خود باقی است یا نه ، میتواند به او اقتدا نماید .
مسأله 1455
كسی كه ایستاده نماز میخواند ، نمیتواند به كسی كه نشسته یا خوابیده نماز میخواند اقتدا كند . و كسی كه نشسته نماز میخواند نمیتواند به كسی كه خوابیده نماز میخواند اقتدا نماید .
مسأله 1456
كسی كه نشسته نماز میخواند ، میتواند میتواند به كسی كه نشسته نماز میخواند اقتدا كند ولی بنا بر احتیاط واجب كسی كه خوابیده است نباید به كسی كه نشسته و یا خوابیده نماز میخواند اقتدا نماید .
مسأله 1457
اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیرهای نماز بخواند ، میشود به او اقتدا كرد ولی اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز میخواند بنا بر احتیاط واجب نباید به او اقتدا كرد .
مسأله 1458
اگر امام مرضیدارد كه نمیتواند از بیرون آوردن بول و غائط خودداری كند بنابر احتیاط واجب ، نمیشود به او اقتدا كرد و نیز زنی كه مستحاضه نیست نمیتواند به زن مستحاضه اقتدا نماید .
مسأله 1459
بنابر احتیاط واجب كسی كه مرض خوره یا پیسی دارد ، نباید امام جماعت شود .
احكام نماز جماعت
مسأله 1460
موقعی كه مأموم نیت میكند ، باید امام را معین نماید . ولی دانستن اسم او لازم نیست ، مثلا اگر نیت كند اقتدا میكنم بهامام حاضر نمازش صحیح است .
مسأله 1461
مأموم باید غیر از حمد وسوره همه چیز نماز را خودش بخواند ، ولی اگر ركعت اول یا دوم او ركعت سوم یا چهارم امام باشد ، باید حمد و سوره را بخواند .
مسأله 1462
اگر مأموم در ركعت اول و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سوره امام را بشنود ، اگر چه كلمات را تشخیص ندهد ، باید حمد و سوره را نخواند واگر صدای امام را نشنود ، مستحب است حمد وسوره بخواند ولی باید آهسته بخواند و چنانچه سهوا بلند بخواند اشكال ندارد .
مسأله 1463
اگر مأموم بعضی از كلمات حمد و سوره امام را بشنود ، احتیاط واجب آن است كه حمد و سوره را نخواند .
مسأله 1464
اگر مأموم سهوا حمد وسوره بخواند ، یا خیال كند صدائی را كه میشنود صدای امام نیست و حمد و سوره بخواند وبعد بفهمد صدای امام بوده ، نمازش صحیح است.
مسأله 1465
اگر شك كند كه صدای امام را میشنود یا نه ، یا صدائی بشنود و نداند صدای امام است یا صدای كس دیگر ، میتواند حمد و سوره بخواند .
مسأله 1466
مأموم باید در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر حمد و سوره نخواند و مستحب است به جای آن ذكر بگوید .
مسأله 1467
مأموم نباید تكبیره الاحرام را پیش از امام بگوید بلكه احتیاط واجب آن است كه تا تكبیر امام تمام نشده تكبیر نگوید .
مسأله 1468
اگر مأموم پیش از امام عمدا هم سلام دهد نمازش صحیح است .
مسأله 1469
اگر مأموم غیر از تكبیره الاحرام و سلام چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشكال ندارد . ولی اگر آنها را بشنود ، یا بداند امام چه وقت میگوید ، احتیاط مستحب آن است كه پیش از امام نگوید .
مسأله 1470
مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده میشود ، كارهای دیگر آن ، مانند ركوع و سجود را با امام یا كمی بعد از امام بجا آورد . و اگر عمدا پیش از امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد ، معصیت كرده ولی نمازش صحیح است اما اگر در حال قرائت امام به ركوع رود نمازش باطل میشود و نیز اگر دو ركن پشت سرهم از امام جلو یا عقب بیفتد بنا بر احتیاط واجب باید نماز را تمام كند ودوباره بخواند اگر چه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود .
مسأله 1471
اگر سهوا پیش از امام سر از ركوع بردارد ، چنانچه امام در ركوع باشد ، باید به ركوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن ركوع كه ركن است نماز را باطل نمیكند ولی اگر به ركوع برگردد و پیش از آن كه به ركوع برسد ، امام سر بردارد نمازش باطل است .
مسأله 1472
اگر اشتباها سر بردارد وببیند امام در سجده است باید به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده كه ركن است نماز باطل نمیشود .
نماز جماعت
مسأله 1473
كسی كه اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته هر گاه به سجده برگردد ، و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد ، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد ، نماز باطل است .
مسأله 1474
اگر اشتباها سر از ركوع یا سجده بردارد و سهوا یا به خیال این كه به امام نمیرسد ، به ركوع یا سجده نرود ، نمازش صحیح است .
مسأله 1475
اگر سر از سجده بردارد وببیند امام در سجده است چنانچه به خیال این كه سجده اول امام است ، به قصد این كه با امام سجده كند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده ، باید بنابر احتیاط نماز را تمام كند و از سر بخواند . و اگر به خیال این كه سجده دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده ، احتیاط آن است كه نماز را فرادی تمام نماید اگر چه میتواند متابعت امام را بكند و به سجده رود و نماز را تمام كند .
مسأله 1476
اگر سهوا پیش از امام به ركوع رود و طوری باشد كه اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام میرسد ، چنانچه سر بردارد و با امام به ركوع رود نمازش صحیح است .
مسأله 1477
اگر سهوا پیش از امام به ركوع رود و طوری باشد كه اگر برگردد به چیزی از قرائت امام نمیرسد ، احتیاط واجب آن است كه سر بردارد و با امام نماز را تمام كند و نمازش صحیح است و اگر سر بر ندارد تا امام برسد نمازش صحیح است.
مسأله 1478
اگر پیش از امام به سجده رود ، احتیاط واجب آن است كه سر بردارد و با امام به سجده رود و اگر بر نداشت نمازش صحیح است .
مسأله 1479
اگر امام در ركعتی كه قنوت ندارد اشتباها قنوت بخواند ، یا در ركعتی كه تشهد ندارد اشتباها مشغول خواندن تشهد شود مأموم نباید قنوت و تشهد را بخواند ولی نمیتواند پیش از امام به ركوع رود ، یا پیش از ایستادن امام بایستد بلكه باید صبر كند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند . چیزهائی كه در نماز جماعت مستحب است
مسأله 1480
اگر مأموم یك مرد باشد ، مستحب است طرف راست امام بایستد و اگر زن باشد ، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد كه جای سجدهاش مساوی زانو یا قدم امام باشد و اگر یك مرد و یك زن یا یك مرد و چند زن باشند مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد یا چند زن باشند مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند .
مسأله 1481
اگر امام و مأموم هر دو زن باشند احتیاط آن است كه امام كمی جلوتر بایستد .
مسأله 1482
مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم و كمال و تقوی در صف اول بایستند .
مسأله 1483
مستحب است صفهای جماعت منظم باشد وبین كسانی كه در یك صف ایستادهاند فاصله نباشد وشانه آنان ردیف یكدیگر باشد .
مسأله 1484
مستحب است بعد از گفتن قد قامت الصلاه مأمومین برخیزند .
مسأله 1485
مستحب است امام جماعت حال مأمومی را كه از دیگران ضعیفتر است رعایت كند و عجله نكند تا افراد ضعیف باو برسند و نیز مستحب است قنوت و ركوع و سجود را طول ندهد ، مگر بداند همه كسانی كه به او اقتدا كردهاند مایلند .
مسأله 1486
مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذكرهائی كه بلند میخواند صدای خود را به قدری بلند كند كه دیگران بشنود ، ولی باید بیش از اندازه صدا را بلند نكند .
مسأله 1487
اگر امام در ركوع بفهمد كسی تازه رسیده و میخواهد اقتدا كند مستحب است ركوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد ، اگر چه بفهمد كس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است . چیزهائی كه در نماز جماعت مكروه است
مسأله 1488
اگر در صفهای جماعت جا باشد ، مكروه است انسان تنها بایستد .
مسأله 1489
مكروه است مأموم ذكرهای نماز را طوری بگوید كه امام بشنود .
مسأله 1490
مسافری كه نماز ظهر و عصر و عشا را دو ركعت میخواند مكروه است در این نمازها به كسی كه مسافر نیست اقتدا كند و كسی كه مسافر نیست مكروه است در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.
نماز آیات
مسأله 1491
نماز آیات كه دستور آن بعدا گفته خواهد شد به واسطه چهار چیز واجب میشود : اول گرفت
<-PollItems->
اللهم ما عرفتنا من الحق فحملنا ه و ما قصر نا عنه فبلغناه
<-PollItems->
مسأله 1380
اگر برای میتی كه در مسأله پیش گفته شد بخواهند چند نفر را اجیر كنند كه نماز بخوانند بهتر است برای آنها وقت مرتب معین كنند كه با هم شروع نكنند در عمل .
مسأله 1381
اگر بدانند كه میت ترتیب قضا شدن را نمی دانسته یا ندانند كه می دانسته لازم نیست به ترتیب برای او قضا بجا بیاورند .
مسأله 1382
در مسأله پیش اگر بخواهند چند نفر را برای بجا آوردن نماز میت اجیر كنند لازم نیست وقت معین كنند و می توانند همه با هم شروع بقضا كنند .
مسأله 1383
كسی كه چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند مثلا نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا ، چنانچه مقدار كمتر را بخواند كافی است و همچنین اگر شماره آنها را می دانسته و فراموش كرده اگر مقدار كمتر را بخواند كفایت می كند .
مسأله 1384
كسی كه نماز قضا از همین روز یا روزهای پیش دارد می تواند قبل از خواندن نمازی كه قضا شده نماز ادائی را بخواند و لازم نیست نماز قضا را جلو بیندازد .
مسأله 1385
كسی كه می داند یك نماز چهار ركعتی نخوانده و نمی داند نماز ظهر است یا عصر است یا عشاء اگر یك نماز چهار ركعتی بخواند به نیت قضای نمازی كه نخوانده كافی است .
مسأله 1386
اگر از روزهای گذشته نمازهای قضا دارد و یك نماز یا بیشتر هم از همان روز از او قضا شده . چنانچه برای قضای تمام آنها وقت ندارد ، یا نمی خواهد همه را در آن روز بخواند ، مستحب است نماز قضای آن روز را پیش از نماز ادا بخواند ولی اگر ترتیب بین قضاها را می داند لازم نیست نمازهای سابق را بخواند ونیز لازم نیست نمازی را كه خوانده دوباره بخواند .
مسأله 1387
تا انسان زنده است اگر چه از خواندن نماز قضاهای خود عاجز باشد ، دیگری نمی تواند نمازهای او را قضا نماید
مسأله 1388
نماز قضا را با جماعت می شود خواند ، چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا و لازم نیست هر دو یك نماز را بخوانند مثلا اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند اشكال ندارد .
مسأله 1389
مستحب است بچه ممیز را یعنی بچهای كه خوب و بد را می فهمد به نماز خواندن و عبادتهای دیگر عادت دهند ، بلكه مستحب است او را بقضای نمازها هم وادار نمایند .
نماز قضای پدر كه بر پسر بزرگتر واجب است
مسأله 1390
اگر پدر نماز و روزه خود را بجا نیاورده باشد ، چنانچه از روی نافرمانی ترك نكرده و می توانسته قضا كند ، بر پسر بزرگتر واجب است كه بعد از مرگش بجا آورد ، یا برای او اجیر بگیرد . بلكه اگر از روی نافرمانی هم ترك كرده باشد بنابر احتیاط واجب باید به همین طور عمل كند و نیز روزهای كه در سفر نگرفته ، اگر چه نمی توانسته قضا كند ، احتیاط واجب آن است كه پسر بزرگتر قضا نماید ، یا برای آن اجیر بگیرد .
مسأله 1391
اگر پسر بزرگتر شك دارد كه پدر نماز و روزه قضا داشته یا نه ، چیزی بر او واجب نیست .
مسأله 1392
اگر پسر بزرگتر بداند كه پدرش نماز قضا داشته و شك كند كه بجا آورده یا نه ، بنابر احتیاط واجب باید قضا نماید .
مسأله 1393
اگر معلوم نباشد كه پسر بزرگتر كدام است ، قضای نماز وروزه پدر بر هیچ كدام از پسرها واجب نیست . ولی احتیاط مستحب آنست كه نماز و روزه او را بین خودشان قسمت كنند ، یا برای انجام آن قرعه بزنند .
مسأله 1394
اگر میت وصیت كرده باشد كه برای نماز و روزه او اجیر بگیرند بعد از آن كه اجیر ، نماز و روزه او را به طور صحیح بجا آورد بر پسر بزرگتر چیزی واجب نیست .
مسأله 1395
اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر را بخواند ، باید به تكلیف خود عمل كند ، مثلا قضای نمازها را باید ایستاده بخواند
مسأله 1396
كسی كه خودش نماز و روزه قضا دارد ، اگر نماز و روزه پدر هم بر او واجب شود ، هر كدام را اول بجا آورد صحیح است .
مسأله 1397
اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر نا بالغ یا دیوانه باشد وقتی كه بالغ شد یا عاقل گردید ، باید نماز و روزه پدر را قضا نماید و چنانچه پیش از بالغ شدن یا عاقل شدن بمیرد ، بر پسر دوم چیزی واجب نیست .
مسأله 1398
اگر پسر بزرگتر پیش از آن كه نماز و روزه پدر را قضا كند بمیرد ، بر پسر دوم چیزی واجب نیست.
نماز جماعت
مسأله 1399
مستحب است نمازهای واجب خصوصا نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا ، خصوصا برای همسایه مسجد وكسی كه صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده است .
مسأله 1400
در روایتی وارد شده است كه اگر یك نفر به امام جماعت اقتدا كند ، هر ركعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا كنند هر ركعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ، ثواب نمازشان بیشتر می شود تا بده نفر برسند و عده آنان كه از ده گذشت ، اگر تمام آسمانها كاغذ و دریاها مركب و درختها قلم و جن و انس و ملائكه نویسنده شوند ، نمی توانند ثواب یك ركعت آن را بنویسند .
مسأله 1401
حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بیاعتنائی جایز نیست وسزاوار نیست كه انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند .
مسأله 1402
مستحب است انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقت كه فرادی یعنی تنها خوانده شود بهتر است . و نیز نماز جماعتی را كه مختصر بخوانند از نماز فرادی كه آن را طول بدهند بهتر می باشد .
مسأله 1403
وقتی كه جماعت برپا می شود ، مستحب است كسی كه نمازش را فرادی خوانده دوباره با جماعت بخواند . واگر بعد بفهمد كه نماز اولش باطل بوده ، نماز دوم او كافی است .
مسأله 1404
اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را كه به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند در صورتیكه جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد اشكال ندارد .
مسأله 1405
كسی كه در نماز وسواس دارد و فقط در صورتیكه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود ، باید نماز را با جماعت بخواند .
مسأله 1406
اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر كند كه نماز را به جماعت بخواند ، چون اطاعت پدر و مادر واجب است بنابر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند وقصد استحباب نماید .
مسأله 1407
احتیاط واجب آن است كه نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام علیه السلام بقصد رجاء با جماعت بخوانند ونمازهای مستحبی را هم نمی شود به جماعت خواند ، مگر نماز استسقاء كه برای آمدن باران می خوانند .
مسأله 1408
موقعی كه امام جماعت نماز یومیه می خواند ، هر كدام از نمازهای یومیه را میشود باو اقتدا كرد ولی اگر نماز یومیهاش را احتیاطا دوباره میخواند فقط در صورتی كه مأموم احتیاطش با امام یكی باشد میتواند باو اقتدا كند .
مسأله 1409
اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود را میخواند میشود به او اقتدا كرد ، ولی اگر نمازش را احتیاطا قضا میكند ، یا قضای نماز كس دیگر را میخواند ، اگر چه برای آن پول نگرفته باشد ، اقتدای باو اشكال دارد مگر انسان بداند كه از آن كس كه برای او قضا میخواند نماز فوت شده كه در این صورت اقتدای باو اشكال ندارد .
مسأله 1410
اگر انسان نداند نمازی را كه امام میخواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب ، نمیتواند به او اقتدا كند .
مسأله 1411
اگر امام در محراب باشد و كسی پشت سر او اقتدا نكرده باشد كسانی كه دو طرف محراب ایستادهاند و به واسطه دیوار محراب امام را نمیبینند نمیتوانند اقتدا كنند ، بلكه اگر كسی هم پشت سر امام اقتدا كرده باشد ، اقتدا كردن كسانی كه دو طرف او ایستادهاند وبه واسطه دیوار محراب امام را نمیبینند اشكال دارد .
مسأله 1412
اگر به واسطه درازی صف اول ، كسانی كه دو طرف صف ایستادهاند امام را نبینند میتوانند اقتدا كنند . ونیز اگر به واسطه درازی یكی از صفهای دیگر كسانی كه دو طرف آن ایستادهاند ، صف جلوی خود را نبینند میتوانند اقتدا نمایند .
مسأله 1413
اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد ، كسی كه مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز كسانی كه پشت سر او اقتدا میكنند صحیح میباشد ، ولی نماز كسانی كه دو طرف او ایستادهاند و صف جلو را نمیبینند اشكال دارد .
مسأله 1414
كسی كه پشت ستون ایستاده ، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه مأموم دیگر بامام متصل نباشد ، نمیتواند اقتدا كند بلكه اگر از دو طرف هم متصل باشد ولی از جلو اتصال نداشته باشد و هیچ كدام از آنها بعض مأمومین صف قبل ولو یك نفر را نبیند جماعتش اشكال دارد .
مسأله 1415
جای ایستادن امام باید از جای مأموم بلند تر نباشد ولی اگر مكان امام مقدار خیلی كمی بلند تر باشد اشكال ندارد ، ونیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفی كه بلند تر است بایستد در صورتیكه سراشیبی آن زیاد نباشد وطوری باشد كه به آن ، زمین مسطح بگویند مانعی ندارد .
مسأله 1416
اگر جای مأموم بلند تر از جای امام باشد در صورتیكه بلندی به مقدار متعارف زمان قدیم باشد مثل آن كه امام در صحن مسجد و مأموم در پشت بام بایستد اشكال ندارد ولیاگر مثل ساختمانهای چند طبقه این زمان باشد ، جماعت اشكال دارد .
مسأله 1417
اگر بین كسانی كه در یك صف ایستادهاند بچه ممیز یعنی بچهای كه خوب و بد را میفهمد فاصله شود ، چنانچه ندانند نماز او باطل است میتوانند اقتدا كنند.
مسأله 1418
بعد از تكبیر امام اگر صف جلو آماده نماز و تكبیر گفتن آنان نزدیك باشد كسی كه در صف بعد ایستاده ، میتواند تكبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آنست كه صبر كند تا تكبیر صف جلو تمام شود .
مسأله 1419
اگر بداند نماز یك صف از صفهای جلو باطل است ، در صفهای بعد نمیتواند اقتدا كند ، ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه ، میتواند اقتدا نماید .
مسأله 1420
هر گاه بداند نماز امام باطل است مثلا بداند امام وضو ندارد ، اگر چه خود امام ملتفت نباشد ، نمیتواند باو اقتدا كند .
مسأله 1421
اگر مأموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده یا كافر بوده ، یا به جهتی نمازش باطل بوده ، مثلا بیوضو نماز خوانده ، نمازش صحیح است .
مسأله 1422
اگر در بین نماز شك كند كه اقتدا كرده یا نه ، چنانچه در حالی باشد كه وظیفه مأموم است مثلا به حمد و سوره امام گوش میدهد میتواند نماز را به جماعت تمام كند و اگر مشغول كاری باشد كه هم وظیفه امام و هم وظیفه مأموم است مثلا در ركوع یا سجده باشد ، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید .
مسأله 1423
انسان در بین نماز جماعت میتواند نیت فرادی كند .
مسأله 1424
اگر مأموم به واسطه عذری بعد از حمد و سوره امام نیت فرادی كند لازم نیست حمد وسوره را بخواند ، ولی اگر پیش از
<-PollItems->
بسم الله الرحمن الرحیم
الهم کن لولیک الحجه ابن الحسن صلواتک علیه و علی آبائه فی هذا الساعه و فی کل الساعه ولیا و حافظا و قاعدا و ناصرا و دلیلا و عینا حتی تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا
<-PollItems->
مسأله 1330
اگر قصد دارد در محلی كه وطن اصلیش نیست مدتی بماند وبعد به جای دیگر رود ، آنجا وطن او حساب نمیشود .
مسأله 1331
تا انسان قصد ماندن همیشگی در جائی كه غیر وطن اصلی خودش است نداشته باشد وطن او حساب نمیشود مگر آن كه بدون قصد ماندن ، آن قدر بماند كه مردم بگویند اینجا وطن او است .
مسأله 1332
كسی كه در دو محل زندگی میكند ، مثلا شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر میماند ، هر دو وطن او است . اما اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار كرده باشد ، بنابر احتیاط واجب باید نماز را در محل سومی و مازاد ، هم شكسته بخواند و هم تمام بخواند .
مسأله 1333
در غیر وطن اصلی و وطن غیر اصلی كه ذكر شد در جاهای دیگر اگر قصد اقامه نكند نمازش شكسته است چه ملكی در آنجا داشته باشد یا نداشته باشد و چه در آنجا شش ماه مانده باشد یا نه .
مسأله 1334
اگر بجائی برسد كه وطن اصلی او بوده و عملا از آنجا صرف نظر كرده یا بجائی برسد كه وطن غیر اصلی او بوده و دیگر قصد ماندن در آنجا را ندارد نباید نماز را تمام بخواند ، اگر چه وطن دیگری هم برای خود اختیار نكرده باشد
نماز مسافر
مسأله 1335
مسافری كه قصد دارد ، ده روز پشت سرهم در محلی بماند ، یا میداند كه بدون اختیار ده روز در محلی میماند ، در آن محل باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1336
مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند ، لازم نیست قصد ماندن شب اول یا شب یازدهم را داشته باشد ، و همین كه قصد كند از اذان صبح روز اول تا غروب روز دهم بماند ، باید نماز را تمام بخواند و همچنین اگر مثلا قصدش این باشد كه از ظهر روز اول تا ظهر روز یازدهم بماند ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1337
مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند ، در صورتی باید نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در یكجا بماند پس اگر بخواهد مثلا ده روز در نجف و كوفه یا در تهران كه بخاطر شهر خارق العاده بودن یك شهر حساب نمیشود بماند ، باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1338
مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند ، اگر از اول قصد داشته باشد كه در بین ده روز به اطراف آنجا برود ، چنانچه جائی كه میخواهد برود از مقدار ترخص شهر حساب نمیشود بماند دورتر نباشد باید در همه ده روز نماز را تمام بخواند و اگر از مقدار ترخص دورتر باشد ، باید در تمام ده روز نماز را شكسته بخواند ولی چنانچه بخواهد یك ساعت یا دو ساعت برود و برگردد در همه ده روز باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1339
مسافری كه تصمیم ندارد ده روز در جائی بماند مثلا قصدش این است كه اگر رفیقش بیاید ، یا منزل خوبی پیدا كند ، ده روز بماند ، باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1340
كسی كه تصمیم دارد ، ده روز در محلی بماند ، اگر چه احتمال بدهد كه برای ماندن او مانعی برسد ، در صورتیكه مردم به احتمال او اعتنائی نكنند ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1341
اگر مسافر بداند كه مثلا ده روز یا بیشتر به آخر ماه مانده و قصد كند كه تا آخر ماه در جائی بماند ، باید نماز را تمام بخواند ولی اگر نداند تا آخر ماه چقدر مانده و قصد كند كه تا آخر ماه بماند باید نماز را شكسته بخواند اگر چه از موقعی كه قصد كرده تا آخر ماه ده روز یا بیشتر باشد .
مسأله 1342
اگر مسافر قصد كند ده روز در محلی بماند ، چنانچه پیش از خواندن یك نماز چهار ركعتی از ماندن منصرف شود ، یا مردد شود كه در آنجا بماند یا بجای دیگر برود ، باید نماز را شكسته بخواند واگر بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی از ماندن منصرف شود ، یا مردد شود تا وقتی در آنجا هست ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1343
مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند ، اگر روزه بگیرد و بعد از ظهر از ماندن در آنجا منصرف شود ، چنانچه یك نماز چهار ركعتی خوانده باشد ، روزهاش صحیح است و تا وقتی در آنجا هست باید نمازهای خود را تمام بخواند واگر یك نماز چهار ركعتی نخوانده باشد روزه آن روزش صحیح است ، اما نمازهای خود را باید شكسته بخواند و روزهای بعد هم نمیتواند روزه بگیرد .
مسأله 1344
مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند ، اگر از ماندن منصرف شود و شك كند پیش از آن كه از قصد ماندن برگردد ، یك نماز چهار ركعتی خوانده یا نه ، باید نمازهای خود را شكسته بخواند .
مسأله 1345
اگر مسافر به نیت این كه نماز را شكسته بخواند ، مشغول نماز شود و در بین نماز تصمیم بگیرد كه ده روز یا بیشتر بماند ، باید نماز را چهار ركعتی تمام نماید .
مسأله 1346
مسافری كه قصد كرده ده روز در جائی بماند ، اگر در بین نماز چهار ركعتی از قصد خود برگردد ، چنانچه مشغول ركعت سوم نشده ، باید نماز را دو ركعتی تمام نماید و بقیه نمازهای خود را شكسته بخواند . و اگر مشغول ركعت سوم شده نمازش باطل است ، وتا وقتی در آنجا هست باید نماز را شكسته بخواند اگر چه داخل در ركوع ركعت سوم شده باشد .
مسأله 1347
مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند ، اگر بیشتر از ده روز در آنجا بماند ، تا وقتی مسافرت نكرده ، باید نمازش را تمام بخواند و لازم نیست دوباره قصد ماندن ده روز كند .
مسأله 1348
مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند ، باید روزه واجب را بگیرد ومیتواند روزه مستحبی را هم بجا آورد ونماز جمعه ونافله ظهر وعصر وعشا را هم بخواند .
مسأله 1349
مسافری كه قصد كرده ده روز در جائی بماند اگر بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی بخواهد به جائی كه كمتر از چهار فرسخ است برود وبرگردد به محل اقامه خود باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1350
مسافری كه قصد كرده ده روز در جائی بماند ، اگر بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی بخواهد به جای دیگری كه كمتر از هشت فرسخ است برود وده روز در آنجا بماند ، باید در رفتن ودر جائی كه قصد ماندن ده روز كرده ، نمازهای خود را تمام بخواند . ولی اگر جائی كه میخواهد برود هشت فرسخ یا بیشتر باشد باید موقع رفتن نمازهای خود را شكسته بخواند وچنانچه در آنجا قصد ماندن ده روز كرد نمازش را تمام بخواند .
مسأله 1351
مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند اگر بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی بخواهد به جائی كه كمتر از چهار فرسخ است برود ، چنانچه مردد باشد كه به محل اولش برگردد یا نه ، یا به كلی از برگشتن به آنجا غافل باشد ، یا بخواهد برگردد ولی مردد باشد كه ده روز در آنجا بماند یا نه ، یا آن كه از ده روز ماندن در آنجا و مسافرت از آنجا غافل باشد ، باید از وقتی كه میرود تا برمیگردد و بعد از برگشتن نمازهای خود را تمام بخواند .
مسأله 1352
اگر به خیال این كه رفقایش میخواهند ده روز در محلی بمانند ، قصد كند كه ده روز در آنجا بماند وبعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی بفهمد كه آنها قصد نكردهاند ، اگر چه خودش هم از ماندن منصرف شود ، تا مدتی كه در آنجا هست ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1353
اگر مسافر بعد از رسیدن به هشت فرسخ سی روز در محلی بماند و در تمام سی روز در رفتن و ماندن مردد باشد ، بعد از گذشتن سی روز اگر چه مقدار كمی در آنجا بماند ، باید نماز را تمام بخواند ولی اگر پیش از رسیدن به هشت فرسخ در رفتن بقیه راه مردد شود ، از وقتی كه مردد میشود ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1354
مسافری كه میخواهد نه روز یا كمتر در محلی بماند اگر بعد از آن كه نه روز یا كمتر در آنجا ماند ، بخواهد دوباره نه روز دیگر یا كمتر بماند همینطور تا سی روز ، روز سی و یكم باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1355
مسافری كه سی روز مردد بوده ، در صورتی باید نماز را تمام بخواند كه سی روز را در یكجا بماند ، پس اگر مقداری از آن را در جائی و مقداری را در جای دیگر بماند ، بعد از سی روز هم باید نماز را شكسته بخواند .
مسائل متفرقه
مسأله 1356
مسافر میتواند در مسجد الحرام ومسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم و مسجد كوفه نمازش را تمام بخواند . ولی اگر بخواهد در جائی كه اول جزء این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه شده نماز بخواند ، احتیاط واجب آنست كه شكسته بخواند و نیز مسافر میتواند در حرم و رواق حضرت سید الشهداء علیه السلام بلكه در مسجد متصل به حرم نماز را تمام بخواند .
مسأله 1357
كسی كه میداند مسافر است و باید نماز را شكسته بخواند ، اگر در غیر چهار مكانی كه در
مسأله پیش گفته شد عمدا تمام بخواند ، نمازش باطل است ونیز اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند بنابر احتیاط واجب اگر وقت هم گذشته قضا نماید .
مسأله 1358
كسی كه میداند مسافر است و باید نماز را شكسته بخواند ، اگر بدون توجه و بطور عادت تمام بخواند نمازش باطل است ، ونیز اگر حكم مسافر و سفر خود را فراموش كرده باشد در صورتی كه وقت داشته باشد نمازش را دوباره بخواند بلكه اگر وقت هم گذشته باشد بنابر احتیاط واجب باید قضا نماید .
مسأله 1359
مسافری كه نمیداند باید نماز را شكسته بخواند اگر تمام بخواند نمازش صحیح است .
مسأله 1360
مسافری كه میداند باید نماز را شكسته بخواند اگر بعضی از خصوصیات آن را نداند ، مثلا نداند كه در سفر هشت فرسخی باید شكسته بخواند چنانچه تمام بخواند در صورتی كه وقت باقی است باید نماز را شكسته بخواند و اگر وقت گذشته بطور شكسته قضا نماید .
مسأله 1361
مسافری كه میداند باید نماز را شكسته بخواند ، اگر به گمان این كه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند ، وقتی بفهمد كه سفرش هشت فرسخ بوده ، نمازی را كه تمام خوانده باید دوباره شكسته بخواند و اگر وقت هم گذشته بطور شكسته قضا نماید .
مسأله 1362
اگر فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند ، چنانچه در وقت یادش بیاید ، باید شكسته بجا آورد واگر بعد از وقت یادش بیاید ، قضای آن نماز بر او واجب نیست .
مسأله 1363
كسی كه باید نماز را تمام بخواند ، اگر شكسته بجا آورد در هر صورت نمازش باطل است .
مسأله 1364
اگر مشغول نماز چهار ركعتی شود و در بین نماز یادش بیاید كه مسافر است ، یا ملتفت شود كه سفر او هشت فرسخ است چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته ، باید نماز را دو ركعتی تمام كند واگر به ركوع ركعت سوم رفته نمازش باطل است . ودر صورتیكه به مقدار خواندن یك ركعت هم وقت داشته باشد ، باید نماز را شكسته بخواند
نماز مسافر
مسأله 1365
اگر مسافر بعضی از خصوصیات نماز مسافر را نداند مثلا نداند كه اگر چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن برگردد باید شكسته بخواند چنانچه به نیت نماز چهار ركعتی مشغول نماز شود ، وپیش از ركوع ركعت سوم مسأله را بفهمد باید نماز را دو ركعتی تمام كند و اگر در ركوع ملتفت شود نمازش باطل است و در صورتی كه بمقدار یك ركعت از وقت هم مانده باشد باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1366
مسافری كه باید نماز را تمام بخواند اگر به واسطه ندانستن مسأله به نیت نماز دو ركعتی مشغول نماز شود و در بین نماز مسأله را بفهمد ، باید نماز را چهار ركعتی تمام كند ، و احتیاط مستحب آن است كه بعد از تمام شدن نماز دوباره آن نماز را چهار ركعتی بخواند .
مسأله 1367
مسافری كه نماز نخوانده ، اگر پیش از تمام شدن وقت به وطنش برسد ، یا به جائی برسد كه میخواهد ده روز در آنجا بماند ، باید نماز را تمام بخواند و كسی كه مسافر نیست ، اگر در اول وقت نماز نخواند و مسافرت كند ، در سفر باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1368
اگر از مسافری كه باید نماز را شكسته بخواند نماز ظهر یا عصر یا عشا قضا شود ، باید آن را دو ركعتی قضا نماید اگر چه در غیر سفر بخواهد قضای آن را بجا آورد . و اگر از كسی كه مسافر نیست یكی از این سه نماز قضا شود ، باید چهار ركعتی قضا نماید اگر چه در سفر بخواهد آن را قضا نماید .
مسأله 1369
<-PollItems->
مسأله 1290
اگر پیش از آن كه به هشت فرسخ برسد ، مردد شود كه بقیه راه را برود یا نه ، و در موقعی كه مردد است راه نرود و بعد تصمیم بگیرد كه بقیه راه را برود ، باید تا آخر مسافرت نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1291
اگر پیش از آن كه به هشت فرسخ برسد ، مردد شود كه بقیه راه را برود یا نه و در موقعی كه مردد است مقداری راه برود و بعد تصمیم بگیرد كه هشت فرسخ دیگر برود ، یا چهار فرسخ برود و برگردد تا آخر مسافرت باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1292
اگر پیش از آن كه به هشت فرسخ برسد ، مردد شود كه بقیه راه را برود یا نه ، ودر موقعی كه مردد است مقداری راه برود و بعد تصمیم بگیرد كه بقیه راه را برود ، چنانچه باقیمانده سفر او هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد ولی بخواهد برود وبرگردد ، باید نماز را شكسته بخواند . ولی اگر راهی كه پیش از مردد شدن و راهی كه بعد از آن میرود روی هم هشت فرسخ باشد ، بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند .
شرط چهارم آن كه نخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد ، یا ده روز یا بیشتر در جائی بماند پس كسی كه میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد ، یا ده روز در محلی بماند ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1293
كسی كه نمیداند پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش میگذرد یا نه ، یا ده روز در محلی میماند یا نه ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1294
كسی كه میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد ، یا ده روز در محلی بماند ، و نیز كسی كه مردد است كه از وطنش بگذرد ، یا ده روز در محلی بماند ، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود ، باز هم باید نماز را تمام بخواند . ولی اگر باقیمانده راه هشت فرسخ باشد ، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد ، باید نماز را شكسته بخواند .
شرط پنجم آن كه برای كار حرام سفر نكند واگر برای كار حرامی مانند دزدی سفر كند ، باید نماز را تمام بخواند . و هم چنین است اگر خود سفر حرام باشد ، مثل آن كه برای او ضرر داشته باشد ، یا زن بدون اجازه شوهر و فرزند با نهی پدر و مادر سفری بروند كه بر آنان واجب نباشد ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد ، باید نماز را شكسته بخوانند .
مسأله 1295
سفری كه اسباب اذیت پدر و مادر باشد حرام است و انسان باید در آن سفر نماز را تمام بخواند و روزه هم بگیرد
مسأله 1296
كسی كه سفر او حرام نیست و برای كار حرام هم سفر نمیكند ، اگر چه در سفر ، معصیتی انجام دهد ، مثلا غیبت كند یا شراب بخورد ، باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1297
اگر مخصوصا برای آن كه كار واجبی را ترك كند مسافرت نماید نمازش تمام است ، پس كسی كه بدهكار است ، اگر بتواند بدهی خود را بدهد و طلبكار هم مطالبه كند ، چنانچه در سفر نتواند بدهی خود را بدهد و مخصوصا برای فرار از دادن قرض مسافرت نماید بنابر احتیاط واجب نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند ولی اگر مخصوصا برای ترك واجب مسافرت نكند ، باید نماز را شكسته بخواند و احتیاط مستحب آن است كه هم شكسته و هم تمام بخواند .
مسأله 1298
اگر سفر او سفر حرام نباشد ولی حیوان سواری یا مركب دیگری كه سوار است غصبی باشد ، نمازش شكسته است ولی اگر در زمین غصبی مسافرت كند ، بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شكسته وهم تمام بخواند .
مسأله 1299
كسی كه با ظالم مسافرت میكند اگر ناچار نباشد و مسافرت او كمك به ظالم باشد ، باید نماز را تمام بخواند و اگر ناچار باشد یا مثلا برای نجات دادن مظلومی با او مسافرت كند ، نماز شكسته است .
نماز مسافر
مسأله 1300
اگر به قصد تفریح و گردش مسافرت كند حرام نیست و باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1301
اگر برای لهو وخوش گذرانی به شكار رود ، نمازش تمام است و چنانچه برای تهیه معاش به شكار رود ، نمازش شكسته است و اگر برای كسب وزیاد كردن مال برود ، احتیاط واجب آن است كه نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند ، ولی باید روزه نگیرد .
مسأله 1302
كسی كه برای معصیت سفر كرده ، موقعی كه از سفر بر میگردد اگر توبه كرده ، باید نماز را شكسته بخواند . و اگر توبه نكرده ، باید تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است كه هم شكسته و هم تمام بخواند .
مسأله 1303
كسی كه سفر او سفر معصیت است ، اگر در بین راه از قصد معصیت برگردد ، چنانچه باقیمانده راه هشت فرسخ باشد ، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد ، باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1304
كسی كه برای معصیت سفر نكرده ، اگر در بین راه قصد كند كه بقیه راه را برای معصیت برود ، باید نماز را تمام بخواند ولی نمازهائی را كه شكسته خوانده صحیح است .
شرط ششم آن كه از صحرانشینهائی نباشد كه در بیابانها گردش میكنند و هرجا آب و خوراك برای خود و حشمشان پیدا كنند میمانند و بعد از چندی به جای دیگر میروند ، و صحرانشینها در این مسافرتها باید نماز را تمام بخوانند .
مسأله 1305
اگر یكی از صحرانشینها برای پیدا كردن منزل و چراگاه حیواناتشان سفر كند ، چنانچه سفر او هشت فرسخ باشد ، احتیاط واجب آن است كه هم شكسته وهم تمام بخواند .
مسأله 1306
اگرصحرانشین برای زیارت یا حج یا تجارت و مانند اینها مسافرت كند ، باید نماز را شكسته بخواند .
شرط هفتم آن كه شغل او مسافرت نباشد ، بنابر این شتردار و راننده و چوبدار و كشتیبان و مانند اینها ، اگر چه برای بردن اثاثیه منزل خود مسافرت كنند ، در غیر سفر اول باید نماز را تمام بخوانند . ولی در سفر اول اگر چه طول بكشد ، نمازشان شكسته است .
مسأله 1307
كسی كه شغلش مسافرت است اگر برای كار دیگری مثلا برای زیارات یا حج مسافرت كند ، باید نماز را شكسته بخواند . ولی اگر مثلا شوفر ، اتومبیل خود را برای زیارت كرایه بدهد و در ضمن خودش هم زیارت كند ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1308
حمله دار یعنی كسیكه فقط در ماههای حج بمسافرت اشتغال میورزد نماز را باید شكسته بخواند .
مسأله 1309
كسی كه شغل او حمله داریست و حاجیها را از راه دور به مكه میبرد ، چنانچه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشد ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1310
كسی كه در مقداری از سال شغلش مسافرت است ، مثل شوفری كه فقط در تابستان یا زمستان اتومبیل خود را كرایه میدهد ، باید در سفری كه مشغول به كارش هست نماز را تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است كه هم شكسته وهم تمام بخواند .
مسأله 1311
راننده ودوره گردی كه در دو سه فرسخی شهر رفت و آمد میكند ، چنانچه اتفاقا سفر هشت فرسخی برود ، باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1312
كسی كه شغلش مسافرت است اگر ده روز یا بیشتر در وطن خود بماند ، چه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشد ، چه بدون قصد بماند ، باید در سفر اولی كه بعد از ده روز میرود ، نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1313
كسی كه شغلش مسافرت است ، اگر در غیر وطن خود ده روز بماند در سفر اولی كه بعد از ده روز میرود ، باید نماز را شكسته بخواند . چه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشد یا نداشته باشد .
مسأله 1314
كسی كه شغلش مسافرت است ، اگر شك كند كه در وطن خود یا جای دیگر ده روز مانده یا نه ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1315
كسی كه در شهرها سیاحت میكند وبرای خود وطنی اختیار نكرده ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1316
كسی كه شغلش مسافرت نیست ، اگر مثلا درشهری یا در دهی جنسی دارد كه برای حمل آن مسافرتهای پی در پی میكند ، باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1317
كسی كه از وطنش صرف نظر كرده و میخواهد وطن دیگری برای خود اختیار كند ، اگر شغلش مسافرت نباشد باید در مسافرت نماز را شكسته بخواند .
شرط هشتم آن كه به حد ترخص برسد یعنی از وطنش بقدری دور شود كه دیوار شهر را نبیند وصدای اذان آن را نشنود ولی باید در هوا غبار یا چیز دیگری نباشد كه از دیدن دیوار و شنیدن اذان جلوگیری كند و لازم نیست به قدری دور شود كه منارهها وگنبدها را نبیند ، یا دیوارها هیچ پیدا نباشد ، بلكه همین قدر كه دیوار كاملا تشخیص داده نشود كافی است . و كسیكه از جائی كه قصد كرده ده روز در آنجا بماند به قصد هشت فرسخ خارج شود تا حد ترخص نرسیده بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند و حد ترخص در بلاد كبیره مثل تهران محلهای است كه منزل شخص در آن محله قرار دارد .
مسأله 1318
كسی كه به سفر میرود اگر به جائی برسد كه اذان را نشنود ولی دیوار شهر را ببیند ، یا دیوارها را نبیند وصدای اذان را بشنود چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند ، بنابر احتیاط واجب باید هم شكسته و هم تمام بخواند .
مسأله 1319
مسافری كه به وطنش برمیگردد ، وقتی دیوار وطن خود را ببیند و صدای اذان آن را بشنود ، باید نماز را تمام بخواند ولی مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند ، وقتی دیوار آنجا را ببیند وصدای اذانش را بشنود ، بنابر احتیاط واجب باید نماز را تأخیر بیندازد تا به منزل برسد ، یا نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند .
مسأله 1320
هر گاه شهر در بلندی باشد كه از دور دیده شود ، یا به قدری گود باشد كه اگر انسان كمی دور شود دیوار آن را نبیند ، كسیكه از آن شهر مسافرت میكند ، وقتی به اندازهای دور شود كه اگر آن شهر در زمین هموار بود ، دیوارش از آنجا دیده نمیشد ، باید نماز خود را شكسته بخواند . و نیز اگر پستی و بلندی خانهها بیشتر از معمول باشد ، باید ملاحظه معمول را بنماید .
مسأله 1321
اگر از محلی مسافرت كند كه خانه و دیوار ندارد وقتی به جائی برسد كه اگر آن محل دیوار داشت از آنجا دیده نمیشد ، باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1322
اگر به قدری دور شود كه نداند صدائی را كه میشنود صدای اذان است یا صدای دیگر ، باید نماز را شكسته بخواند . ولی اگر بفهمد اذان میگویند و كلمات آن را تشخیص ندهد ، باید تمام بخواند .
مسأله 1323
اگر به قدری دور شود كه اذان خانهها را نشنود ولی اذان شهر را كه معمولا در جای بلند میگویند بشنود . نباید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1324
اگر به جائی برسد كه اذان شهر را كه معمولا در جای بلند میگویند نشنود ولی اذانی را كه در جای خیلی بلند میگویند بشنود ، باید نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1325
اگر چشم یا گوش او یا صدای اذان غیر معمولی باشد در محلی باید نماز را شكسته بخواند كه چشم متوسط دیوار خانهها را نبیند و گوش متوسط صدای اذان معمولی را نشنود .
مسأله 1326
اگر بخواهد در محلی نماز بخواند كه شك دارد بحد ترخص یعنی جائی كه اذان را نشنود و دیوار را نبیند ، رسیده یا نه ، باید نماز را تمام بخواند . ودر موقع برگشتن اگر شك كند كه به حد ترخص رسیده یا نه ، باید شكسته بخواند . وچون در بعضی موارد اشكال پیدا میكند مانند آن كه در فرض
مسأله موقع رفتن نماز ظهر را تمام بخواند و موقع برگشتن همانجا نماز عصر را شكسته بخواند باید یا آنجا نماز نخواند ودر صورت رفتن پیش از علم به رسیدن ترخص نماز را شكسته بخواند و در برگشتن پس از رسیدن بخانه نماز را تمام بخواند یا هم شكسته و هم تمام بخواند .
مسأله 1327
مسافری كه در سفر از وطن خود عبور میكند ، وقتی به جائی برسد كه دیوار وطن خود را ببیند وصدای اذان آن را بشنود باید نماز را تمام بخواند .
<-PollItems->
تهجّدِ امام
يكى از نزديكان امام مى گويد:پنجاه سال است كه نماز شب امام خمينى ترك نشده . امام در بيمارى ، در صحّت ، در زندان ، در خلاصى ، در تبعيد، حتّى بر روى تخت بيمارستان قلب هم ، نماز شب مى خواندند. امام در قم بيمار شدند و به دستور اطبّاء مى بايست به تهران منتقل شوند، هوا بسيار سرد بود و برف مى باريد و يخبندان عجيبى در جادّه ها وجود داشت ، امام چندين ساعت در آمبولانس بودند، و پس از انتقال به بيمارستان قلب باز نماز شب خواندند. شبى كه از پاريس به سوى تهران مى آمدند تمام افراد در هواپيما خوابيده بودند و امام تنها در طبقه بالاى هواپيما نماز شب مى خواندند.و شما اگر امام را از نزديك ديده باشيد آثار اشك بر گونه هاى مبارك امام ، حكايت از شب زنده دارى و گريه هاى نيمه شب وى دارد.بعضى از پاسداران در قم نقل مى كردند كه گاهى اوقات كه امام براى تهجّد بيدار مى شدند، آنها را مورد نوازش و تفقّد قرار مى دادند
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:خداوند رحمت كند مردى را كه از خواب شب برخيزد و نماز شب بخواند و همسرش را نيز بيدار كند و او هم نماز بگذارد. و خداوند رحمت كند زنى را كه شب هنگام از خواب بيدار شود و نماز بخواند و همسرش را نيز بيدار كند و او هم نماز به جا آورد1
لذّت مناجات
استاد شهيد، مى گويد:ما يك سلسله لذّتهاى معنوى داريم كه معنويّت ما را بالا مى برد. براى كسى كه اهل تهجّد و نماز شب است جزو صادقين و صابرين و مستغفرين بالاسحار باشد، نماز شب لذّت و بهجت دارد، آن لذّتى كه يك نفر نماز شب خوانِ حقيقى و واقعى از نماز شب خودش مى برد، از آن استغفراللّه ربّى و اتوب و اليه ها مى برد، از آن العفو گفتنها و يادكردن و دعا كردنهاى حدّاقل چهار مؤمن مى برد، و آن لذّتى كه از آن يا ربّ يا ربّ گفتنها مى برد، هيچ وقت يك آدم عيّاش كه در كاباره ها مى گردد، احساس نمى كند.لذّت آن نماز شب خوان خيلى عميق تر، نيرومندتر و نشاطبخش تر است . ولى اگر ما خودمان را غرق در لذّت مادّى دنيا كنيم مثلاً سر شب بنشينيم دور هم و شروع كنيم به گفتن و خنديدن و فرضاً غيبت هم نكنيم كه حرام است ، صرفاً شوخيهاى مباح هم بكنيم و بعد هم سفره را پهن كنيم و آنقدر بخوريم كه نفس كشيدن برايمان دشوار شود، بعد مثل يك مرده در رختخواب بيفتيم . آيا در اين صورت توفيق پيدا مى كنيم كه سحر از دو ساعت مانده به طلوع صبح بلند شويم و بعد، از عمق روح خودمان يا ربّ يا ربّ بگوييم ؟ اساساً بيدار نمى شويم و اگر هم شويم مثل مستى كه چند جام شراب خورده است ، تلو تلو مى خوريم .پس اگر انسان بخواهد لذّتهاى معنوى و الهى را در اين دنيا درك كند، چاره اى ندارد جز اين كه از لذّتهاى مادّى كسر كند. به خدا قسم لذّتى كه يك مرد با ايمان در آن وقت شب كه بلند مى شود و چشمش مى افتد به آسمان پرستاره و آيات آخر سوره آل عمران را كه صداى هستى است و از قلب وجود برخاسته است ، مى خواند و با هستى همصدا مى شود، احساس مى كند برابر است با يك عمر لذّت مادّى در اين دنيا. يك چنين آدمى ، نمى تواند مثل ما زندگى كند نمى تواند سر سفره شام بنشيند در حالى كه ظهر غذاهاى سنگين ، انواع گوشتها، روغنهاى حيوانى و نباتى ، انواع شيرينى ها و انواع محرّك اشتهاها را خورده است ؛ تازه مقدارى سوپ بخورد تا اشتهايش تحريك شود اين روح خود به خود مى ميرد، اين آدم نمى تواند در نيمه هاى شب بلند شود و اگر هم بلند شود نمى تواند لذّت ببرد. لهذا كسانى كه چنين توفيقاتى داشته اند و ما چنين اشخاصى را ديده ايم به لذّتهاى مادّيى كه ما دل بسته ايم هيچ اعتنا ندارند. چه مانعى دارد كه من ذكر خيرى از پدر بزرگوار خودم بكنم . از وقتى كه يادم مى آيد مى ديدم اين مرد بزرگ و شريف هيچ وقت نمى گذاشت و نمى گذارد كه وقت خوابش از سه ساعت از شب گذشته تأ خير بيفتد شام را سر شب مى خورد و سه ساعت از شب گذشته مى خوابد و حداقل دو ساعت به طلوع صبح مانده بيدار مى شود. و حداقل قرآنى كه تلاوت مى كند يك جزء است ، و با چه فراغت و آرامشى نماز شب مى خواند حالا تقريباً صد سال از عمرش مى گذرد هيچ وقت نمى بينم كه يك خواب ناآرام داشته باشد... اينها دل را زنده مى كند، آدمى كه مى خواهد از چنين لذّتى بهره مند شود ناچار، از لذّتهاى مادّى تخفيف مى دهد تا به آن لذّت عميقتر الهى برسد2 آرى ، چنان پدر چنين فرزندى را به اجتماع تحويل مى دهد.
نماز شب در يكى از حسّاس ترين فرازهاى تاريخ
در يكى از نشريه ها از قول فرزند امام خمينى آمده است :
1 - شبى كه از پاريس عازم ايران بوديم ، امام در هواپيما براى نماز شب برخاستند و چنان مى گريستند كه خدمه ارفرانس ، تعجّب كرده بودند و شنيدم كه پرسيده بودند: آيا امام از چيزى ناراحت هستند؟ من گفتم كه كار هر شب امام است .
2 - وقتى امام را از قم مى بردند براى زندان [در عصر طاغوت ] امام با حالتى نماز شب خواندند كه يكى از همراهيان بعداً به من گفت : كه ما تحت تأ ثير شديد نماز امام واقع شديم و يكى از آنها تا تهران گريه كرده بود.
3 - روزى كه از نجف عازم كويت شديم از صبح ساعت چهار حركت كرديم و شايد هم زودتر، درست بعد از اذان صبح و بعد از آن همه گرفتاريها ساعت دوازده و شايد بيشتر، سرانجام امام در هُتل بصره استراحت كردند.دو ساعت نخوابيده بودند كه ساعتشان زنگ زد و بيدار شدند و نماز شب خواندند و بعد هم نماز صبح ...
كرامتى از امام راحل رحمه الله عليه
شهيد محراب مرحوم صدوقى مى گويد:ما مسافرتهايى با امام كرده ايم ، در مسافرت مشهد يك اخلاق پدرانه نسبت به ما مبذول داشتند. وقتى از ارض اقدس بر مى گشتيم در بين راه روسها براى بازرسى جلوى ماشين ما را گرفتند (در آن زمان قسمتهايى از ايران زير نظر دولتهاى شوروى و آمريكا و انگلستان بود) همگى پياده شديم و چون امام از اوّل تكليف ، مراقب نماز شب بودند و اين عمل ، صد در صد از ايشان ترك نشده ، بعد از پياده شدن خواستند كه نماز شب بخوانند. آن جا كه وسط بيابان بود آبى وجود نداشت . يك وقت نگاه كرديم آبى جارى شده ايشان آستين بالا زد و وضو گرفت . بعداً نفهميديم كه تا ايشان نمازش تمام شد آب بود يا نبود. به هر حال ما در آن سفر يك چنين كرامتى از ايشان ديديم و در اثر همين شب زنده داريهاست كه مى بينيم اين مرد بزرگ ، متصّل به عدن عظمت شده است و در راه خدا از هيچ چيز نمى هراسد. بنا به نوشته بعضى ، امام خمينى در ضمن بيان ماجراى زندان رفتن خود فرموده اند:همان طور كه در آن جاده مستقيم [قم - تهران ] مى رفتيم ، من متوجّه شدم آن دو نفرى كه جلو نشسته بودند، يكى از آنها اشاره كرد به سمت راست [سمت راست آن جادّه درياچه نمك است ، كه برخى از مؤمنينى را كه عليه دولت فعاليّت شديد داشتند آنجا مى انداختند.] با دست كه به آن طرف اشاره كرد، من فهميدم مقصودش چيست ولى من از اوّل كه با آنها رفتم هيچ نترسيدم و آن وقت كه اشاره كردند هم واللّه نترسيدم .ناقل اين قضيه ادامه مى دهد: يكى از مراجع كه در آن مجلس بود، وقتى اين عبارت را شنيد، دگرگون شد و در برابر عظمت اين مرد بزرگ الهى انگشت به دندان گرفت
پاورقی :
1- كنز العمال : ج 7، ص 785، ش 21403
2- احياء تفكر اسلامى : 93 - 95، شايان ذكر است كه استاد شهيد اين مطالب را در زمان حيات پدرشان فرموده اند، و ايشان چند سال پيش از شهادت استاد در گذشتند
<-PollItems->
قضای سجده و تشهد فراموش شده
مسأله 1251
سجده و تشهدی را كه انسان فراموش كرده وبعد از نماز قضای آن را بجا میآورد ، باید تمام شرایط نماز : مانند پاك بودن بدن و لباس و رو به قبله بودن و شرطهای دیگر را داشته باشد .
مسأله 1252
اگر سجده یا تشهد را چند دفعه فراموش كند ، مثلا یك سجده از ركعت اول ویك سجده از ركعت دوم فراموش نماید ، باید بعد از نماز ، قضای هر دو را با سجدههای سهوی كه برای آنها لازم است بجا آورد ، ولازم نیست معینكند كه قضای كدام یك آنها است .
مسأله 1253
اگر یك سجده و تشهد را فراموش كند ، احتیاط واجب آن است كه هر كدام را اول فراموش كرده ، اول قضا نماید . و اگر نداند كدام اول فراموش شده ، باید احتیاطا یك سجده و تشهد وبعد یك سجده دیگر بجا آورد ، یا یك تشهد ویك سجده و بعد یك تشهد دیگر بجا آورد تا یقین كند سجده و تشهد را به ترتیبی كه فراموش كرده قضا نماید .
مسأله 1254
اگر به خیال این كه اول سجده را فراموش كرده ، اول قضای آن را بجا آورد و بعد از خواندن تشهد یادش بیاید كه اول تشهد را فراموش كرده احتیاط واجب آن است كه دوباره سجده را قضا نماید . و نیز اگر به خیال این كه اول تشهد را فراموش كرده اول قضای آن را بجا آورد ، وبعد از سجده یادش بیاید كه اول سجده را فراموش كرده ، بنابر احتیاط واجب باید دوباره تشهد را بخواند .
مسأله 1255
اگر بین سلام نماز و قضای سجده یا تشهد كاری كند كه اگر عمدا یا سهوا در نماز اتفاق بیفتد نماز باطل میشود ، مثلا پشت به قبله نماید ، باید قضای سجده و تشهد را بجا آورد و نمازش صحیح است .
مسأله 1256
اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید كه یك سجده از ركعت آخر را فراموش كرده ، باید قضای سجدهای را كه فراموش كرده بجا آورد وبعد از آن دو سجده سهو بجا آورد چه كاری كه نماز را باطل میكند كرده باشد یا نه . واگر تشهد ركعت آخر را فراموش كرده باشد ، باید قضای تشهد را بجا آورد و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد .
مسأله 1257
اگر بین سلام نماز و قضای سجده یا تشهد كاری كند كه برای آن سجده سهو واجب میشود ، مثل آن كه سهوا حرف بزند ، باید سجده یا تشهد را قضا كند .
مسأله 1258
اگر نداند كه سجده را فراموش كرده یا تشهد را باید هر دو را قضا نماید و هر كدام را اول بجا آورد اشكال ندارد .
مسأله 1259
اگر شك دارد كه سجده یا تشهد را فراموش كرده یا نه ، واجب نیست قضا نماید .
مسأله 1260
اگر بداند سجده یا تشهد را فراموش كرده و شك كند كه پیش از ركوع ركعت بعد بجا آورده یا نه ، احتیاط واجب آن است كه آن را قضا نماید .
مسأله 1261
كسی كه باید سجده یا تشهد را قضا نماید ، اگر برای كار دیگری هم سجده سهو بر او واجب شود ، باید بعد از نماز سجده یا تشهد را قضا نماید ، بعد سجده سهو را بجا آورد .
مسأله 1262
اگر شك دارد كه بعد از نماز ، قضای سجده یا تشهد فراموش شده را بجا آورده یا نه ، چنانچه وقت نماز نگذشته ، باید سجده یا تشهد را قضا نماید ، واگر وقت نماز هم گذشته ، بنابر احتیاط واجب باید سجده یا تشهد را قضا نماید.
سجده سهو
مسأله 1236
برای سه چیز بعد از سلام نماز ، انسان باید دو سجده سهو به دستوری كه بعدا گفته میشود بجا آورد : اول : آن كه در بین نماز ، سهوا حرف بزند . دوم : آن كه یك سجده را فراموش كند . سوم : آن كه در نماز چهار ركعتی بعد از سجده دوم شك كند كه چهار ركعت خوانده یا پنج ركعت و در دو مورد دیگر هم احتیاط واجب آن است كه سجده سهو بنماید اول در جائی كه نباید نماز را سلام دهد مثلا در ركعت اول سهوا سلام بدهد دوم آن كه تشهد را فراموش كند .
مسأله 1237
اگر انسان اشتباها یا به خیال این كه نمازش تمام شده حرف بزند باید دو سجده سهو بجا آورد .
مسأله 1238
برای حرفی كه از آه كشیدن و سرفه پیدا میشود ، سجده سهو واجب نیست ، ولی اگر مثلا سهوا آخ یا آه بگوید ، باید سجده سهو نماید .
مسأله 1239
اگر چیزی را كه غلط خوانده دوباره بطور صحیح بخواند برای دوباره خواندن آن سجده سهو واجب نیست .
مسأله 1240
اگر در نماز سهوا مدتی حرف بزند و تمام آنها یك مرتبه حساب شود ، دو سجده سهو بعد از سلام نماز كافی است .
مسأله 1241
اگر سهوا تسبیحات اربعه را نگوید یا بیشتر یا كمتر از سه مرتبه بگوید ، احتیاط مستحب آن است كه بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد .
مسأله 1242
اگر در جائی كه نباید سلام نماز را بگوید سهوا بگوید : ( السلام علینا و علی عباد الله الصالحین ) یا بگوید : ( السلام علیكم و رحمه الله وبركاته ) باید دو سجده سهو بنماید ، ولی اگر اشتباها مقداری از این دو سلام را بگوید ، یا بگوید ( السلام علیك ایها النبی ورحمه الله وبركاته ) احتیاط مستحب آن است كه دو سجده سهو بجا آورد .
مسأله 1243
اگر در جائی كه نباید سلام دهد اشتباها هر سه سلام را بگوید دو سجده سهو كافی است .
مسأله 1244
اگر یك سجده یا تشهد را فراموش كند و پیش از ركوع ركعت بعد یادش بیاید ، باید برگردد و بجا آورد .
مسأله 1245
اگر در ركوع یا بعد از آن یادش بیاید كه یك سجده یا تشهد را از ركعت پیش فراموش كرده ، باید بعد از سلام نماز سجده یا تشهد را قضا نماید و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد .
مسأله 1246
اگر سجده سهو را بعد از سلام نماز عمدا بجا نیاورد ، معصیت كرده و واجب است هر چه زودتر آن را انجام دهد و چنانچه سهوا بجا نیاورد ، هر وقت یادش آمد باید فورا انجام دهد و لازم نیست نماز را دوباره بخواند .
مسأله 1247
اگر شك دارد كه سجده سهو بر او واجب شده یا نه لازم نیست بجا آورد .
مسأله 1248
كسی كه شك دارد مثلا دو سجده سهو بر او واجب شده یا چهار تا ، اگر دو سجده بنماید كافی است .
مسأله 1249
اگر بداند یكی از دو سجده سهو را بجا نیاورده باید دو سجده سهو بجا آورد و اگر بداند سهوا سه سجده كرده ، باید دوباره دو سجده سهو بنماید .
دستور سجده سهو
مسأله 1250
دستور سجده سهو این است كه بعد از سلام نماز فورا نیت سجده سهو كند و پیشانی را به چیزی كه سجده بر آن صحیح است بگذارد و بگوید . بسم الله وبالله وصلی الله علی محمد و آله یا بسم الله وبالله اللهم صل علی محمد و آل محمد ولی بهتر است بگوید بسم الله وبالله السلام علیك ایها النبی ورحمه الله وبركاته بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود و یكی از ذكرهائی را كه گفته شد بگوید و بنشیند وبعد از خواندن تشهد سلام دهد.
كم و زیاد كردن اجزاء و شرایط نماز
مسأله 1263
هر گاه چیزی از واجبات نماز را عمدا كم یا زیاد كند ، اگر چه یك حرف آن باشد ، نماز باطل است .
مسأله 1264
اگر به واسطه ندانستن مسأله ، چیزی از اجزاء نماز را كم یا زیاد كند اگر آن جزء ركن نباشد نمازش صحیح است اگر جاهل قاصر باشد ، والا به احتیاط واجب ، نماز باطل است .
مسأله 1265
اگر در بین نماز بفهمد وضو یا غسلش باطل بوده یا بدون وضو یا غسل مشغول نماز شده ، باید نماز را به هم بزند و دوباره با وضو یا غسل بخواند ، و اگر بعد از نماز بفهمد باید دوباره نماز را با وضو یا غسل بجا آورد واگر وقت گذشته قضا نماید .
مسأله 1266
اگر بعد از رسیدن به ركوع یادش بیاید كه دو سجده از ركعت پیش فراموش كرده ، نمازش باطل است . واگر پیش از رسیدن به ركوع یادش بیاید ، باید برگردد و دو سجده را بجا آورد و برخیزد و حمد و سوره یا تسبیحات را بخواند و نماز را تمام كند .
مسأله 1267
اگر پیش از گفتن ( السلام علینا ) و ( السلام علیكم ) یادش بیاید كه دو سجده ركعت آخر را بجا نیاورده ، باید دو سجده را بجا آورد ودوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد .
مسأله 1268
اگر پیش از سلام نماز یادش بیاید كه یك ركعت یا بیشتر از آخر نماز نخوانده ، باید مقداری را كه فراموش كرده بجا آورد .
مسأله 1269
اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید كه یك ركعت یا بیشتر از آخر نماز را نخوانده ، چنانچه كاری انجام داده كه اگر در نماز عمدا یا سهوا اتفاق بیفتد نماز را باطل میكند ، مثلا پشت به قبله كرده نمازش باطل است ، واگر كاری كه عمدی و سهوی آن نماز را باطل میكند انجام نداده باید فورا مقداری كه فراموش كرده بجا آورد .
مسأله 1270
هر گاه بعد از سلام نماز عملی انجام دهد كه اگر در نماز عمدا یا سهوا اتفاق بیفتد نماز را باطل میكند ، مثلا پشت به قبله نماید و بعد یادش بیاید كه دو سجده آخر را بجا نیاورده نمازش باطل است ، بلكه اگر پیش از انجام كاری كه نماز را باطل میكند ، یادش بیاید دو سجدهای را كه فراموش كرده بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد ودو سجده سهو برای سلامی كه اول گفته است بنماید و احتیاط آن است كه نماز را هم دوباره بخواند .
مسأله 1271
اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده ، یا پشت به قبله یا به طرف راست یا به طرف چپ قبله بجا آورده ، باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
نماز مسافر
مسافر باید نماز ظهر وعصر و عشا را با هشت شرط شكسته بجا آورد یعنی دو ركعت بخواند :
شرط اول آن كه سفر او كمتر از هشت فرسخ شرعی نباشد .
مسأله 1272
كسی كه رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است ، اگر رفتن او كمتر از چهار فرسخ نباشد ، باید نماز را شكسته بخواند . بنابر این اگر رفتن به سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ باشد ، باید نماز را تمام بخواند .
مسأله 1273
اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد باید نماز را شكسته بخواند چه همان روز و شب بخواهد برگردد یا غیر آن روز و شب .
مسأله 1274
اگر سفر مختصری از هشت فرسخ كمتر باشد ، یا انسان نداند كه سفر او هشت فرسخ است یا نه ، نباید نماز را شكسته بخواند و چنانچه شك كند كه سفر او هشت فرسخ است یا نه ، در صورتی كه تحقیق كردن برایش مشقت دارد ، باید نمازش را تمام بخواند و اگر مشقت ندارد بنابر احتیاط واجب باید تحقیق كند كه اگر دو عادل بگویند ، یا بین مردم معروف باشد كه سفر او هشت فرسخ است نماز را شكسته بخواند .
مسأله 1275
اگر یك عادل خبر دهد كه سفر انسان هشت فرسخ است بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند و روزه بگیرد و قضای آنرا هم بجا آورد .
مسأله 1276
كسی كه یقین دارد سفر او هشت فرسخ است ، اگر نماز را شكسته بخواند وبعد بفهمد كه هشت فرسخ نبوده ، باید آنرا چهار ركعتی بجا آورد و اگر وقت گذشته بنابر احتیاط واجب قضا نماید .
مسأله 1277
<-PollItems->
مسأله 1210
اگر بعد از نماز شك كند كه در نماز مثلا بین دو و چهار شك كرده ، یا بین سه و چهار ، احتیاط واجب آن است كه به دستور هر دو عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند .
مسأله 1211
اگر بعد از نماز بفهمد كه در نماز شكی برای او پیش آمده ولی نداند از شكهای باطل بوده یا از شكهای صحیح و اگر از شكهای صحیح بوده كدام قسم آن بوده است بنابر احتیاط واجب باید به دستور شكهائی كه صحیح بوده و احتمال میداده عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند .
مسأله 1212
كسی كه نشسته نماز میخواند اگر شكی كند كه باید برای آن یك ركعت نماز احتیاط ایستاده یا دو ركعت نشسته بخواند ، باید دو ركعت نشسته بجا آورد . بلكه اگر شكی كند كه باید برای آن دو ركعت نماز احتیاط ایستاده بخواند ، باید دو ركعت نشسته بجا آورد .
مسأله 1213
كسی كه ایستاده نماز میخواند ، اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ایستادن عاجز شود ، باید مثل كسی كه نماز را نشسته میخواند و حكم آن در مسأله پیش گفته شده ، نماز احتیاط را بجا آورد .
مسأله 1214
كسی كه نشسته نماز میخواند ، اگر موقع خواندن نماز احتیاط بتواند بایستد باید به وظیفه كسی كه نماز را ایستاده میخواند عمل كند.
نماز احتیاط
مسأله 1215
كسی كه نماز احتیاط بر او واجب است بعد از سلام نماز باید فورا نیت نماز احتیاط كند و تكبیر بگوید و حمد را بخواند و به ركوع رود و دو سجده نماید پس اگر یك ركعت نماز احتیاط بر او واجب است ، بعد از دو سجده تشهد بخواند و سلام دهد و اگر دو ركعت نماز احتیاط بر او واجب است بعد از دو سجده ، یك ركعت دیگر مثل ركعت اول بجا آورد وبعد از تشهد سلام دهد .
مسأله 1216
نماز احتیاط سوره و قنوت ندارد ، و باید آن را آهسته بخوانند و نیت آن را به زبان نیاورند و احتیاط واجب آنست كه بسم الله آن را هم آهسته بگویند .
مسأله 1217
اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد ، نمازی كه خوانده درست بوده ، لازم نیست نماز احتیاط را بخواند . و اگر در بین نماز احتیاط بفهمد ، لازم نیست آن را تمام نماید .
مسأله 1218
اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد كه ركعتهای نمازش كم بوده ، چنانچه كاری كه نماز را باطل میكند انجام نداده ، باید آنچه از نماز نخوانده بخواند وبرای سلام بی جا دو سجده سهو بنماید . واگر كاری كه نماز را باطل میكند ، انجام داده ، مثلا پشت به قبله كرده ، باید نماز را دوباره بجا آورد .
مسأله 1219
اگر بعد از نماز احتیاط بفهمد كسری نمازش به مقدار نماز احتیاط بوده ، مثلا در شك بین سه وچهار ، یك ركعت نماز احتیاط بخواند بعد بفهمد نماز را سه ركعت خوانده ، نمازش صحیح است .
مسأله 1220
اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد كسری نماز كمتر از نماز احتیاط بوده ، مثلا در شك بین دو و چهار ، دو ركعت نماز احتیاط بخواند بعد بفهمد نماز را سه ركعت خوانده ، بنابر احتیاط واجب باید كسری نماز را به نماز متصل نموده و نماز را هم دوباره بخواند .
مسأله 1221
اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد كسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده مثلا در شك بین سه و چهار یك ركعت نماز احتیاط بخواند ، بعد بفهمد نماز را دو ركعت خوانده ، چنانچه بعد از نماز احتیاط كاری كه نماز را باطل میكند انجام داده ، مثلا پشت به قبله كرده ، باید نماز را دوباره بخواند واگر كاری كه نماز را باطل میكند انجام نداده باید دو ركعت كسری نمازش را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند .
مسأله 1222
اگر بین دو و سه و چهار شك كند و بعد از خواندن دو ركعت نماز احتیاط ایستاده ، یادش بیاید كه نماز را دو ركعت خوانده لازم نیست دو ركعت نماز احتیاط نشسته را بخواند .
مسأله 1223
اگر بین سه و چهار شك كند و موقعی كه دو ركعت نماز احتیاط نشسته یا یك ركعت ایستاده را میخواند ، یادش بیاید كه نماز را سه ركعت خوانده باید نماز احتیاط را تمام كند و نمازش صحیح است .
مسأله 1224
اگر بین دو و سه و چهار شك كند و موقعی كه دو ركعت نماز احتیاط ایستاده را میخواند پیش از ركوع ركعت دوم یادش بیاید كه نماز را سه ركعت خوانده ، باید بنشیند و نماز احتیاط را یك ركعتی تمام كند وبنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند .
مسأله 1225
اگر در بین نماز احتیاط بفهمد كسری نمازش بیشتر یا كمتر از نماز احتیاط بوده ، چنانچه نتواند نماز احتیاط را مطابق كسری نمازش تمام كند ، باید آن را رها كند و كسری نماز را بجا آورد وبنابر احتیاط واجب ، نماز را دوباره بخواند ، مثلا در شك بین سه و چهار اگر موقعی كه دو ركعت نماز احتیاط نشسته را میخواند ، یادش بیاید كه نماز را دو ركعت خوانده ، چون نمیتواند دو ركعت نشسته را بجای دو ركعت ایستاده حساب كند ، باید نماز احتیاط نشسته را رها كند ودو ركعت كسری نمازش را بخواند و احتیاطا نماز را هم دوباره بجا آورد .
مسأله 1226
اگر شك كند نماز احتیاطی را كه بر او واجب بوده بجا آورده یا نه ، چنانچه وقت نماز گذشته به شك خود اعتنا نكند ، و اگر وقت دارد ، در صورتی كه مشغول كار دیگری نشده و از جای نماز بر نخاسته وكاری هم مثل رو گرداندن از قبله كه نماز را باطل میكند انجام نداده باید نماز احتیاط را بخواند واگر مشغول كار دیگری شده یا كاری كه نماز را باطل میكند بجا آورده ، یا بین نماز و شك او زیاد طول كشیده ، احتیاط آن است كه نماز احتیاط را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند .
مسأله 1227
اگر در نماز احتیاط ، ركنی را زیاد كند ، یا مثلا بجای یك ركعت ، دو ركعت بخواند ، نماز احتیاط باطل میشود ، و باید دوباره نماز احتیاط و اصل نماز را بخواند .
مسأله 1228
موقعی كه مشغول نماز احتیاط است اگر در یكی از كارهای آن شك كند ، چنانچه محل آن نگذشته ، باید بجا آورد و اگر محلش گذشته ، باید به شك خود اعتنا نكند ، مثلا اگر شك كند كه حمد خوانده یا نه ، چنانچه به ركوع نرفته باید بخواند ، و اگر به ركوع رفته باید به شك خود اعتنا نكند .
مسأله 1229
اگر در شماره ركعتهای نماز احتیاط شك كند ، باید بنا را بر بیشتر بگذارد ، ولی چنانچه طرف بیشتر شك نماز را باطل میكند ، باید نماز را از سر بخواند وخواندن نماز احتیاط لازم نیست .
مسأله 1230
اگر در نماز احتیاط چیزی كه ركن نیست سهوا كم یا زیاد شود ، سجده سهو ندارد.
مسأله 1231
اگر بعد از سلام نماز احتیاط شك كند كه یكیاز اجزاء یا شرایط آنرا بجا آورده یا نه ، به شك خود اعتنا نكند .
مسأله 1232
اگر در نماز احتیاط ، تشهد یا یك سجده را فراموش كند ، احتیاط مستحب آن است كه بعد از سلام آن را قضا نماید .
مسأله 1233
اگر نماز احتیاط وقضای یك سجده یا قضای یك تشهد یا دو سجده سهو بر او واجب شود ، باید اول نماز احتیاط را بجا آورد .
مسأله 1234
حكم گمان در ركعتهای نماز حكم یقین است ، مثلا اگر در نماز چهار ركعتی انسان گمان دارد كه نماز را چهار ركعت خوانده نباید نماز احتیاط بخواند ، ولی اگر در غیر ركعتها گمان پیدا كند باید به احتیاط عمل نماید و دستور در هر موردی طور مخصوصی است كه در كتابهای مفصل گفته شد .
مسأله 1235
حكم شك و سهو و گمان در نمازهای واجب یومیه و نمازهای واجب دیگر فرق ندارد ، مثلا اگر در نماز آیات شك كند كه یك ركعت خوانده یا دو ركعت ، چون شك او در نماز دو ركعتی است ، نمازش باطل میشود.
<-PollItems->
سفارش جبرئيل به نماز شب
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
برترين نمازهای (مستحب ) نماز نيمه شب است و چه اندك است به جا آورنده آن1
و باز رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
جبرئيل آن قدر مرا به نماز شب سفارش كرد تا اين كه گمان كردم نيكانِ امّتم شب را نمى خوابند مگر اندكى از آن2
و باز رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
خداوند حضرت ابراهيم را دوست خود انتخاب نكرد مگر براى دو كارش :
1- اطعام به مستمندان 2 - نماز شب ، هنگامى كه مردم در خواب بودند3
در حالات رسول خدا صلى الله عليه و آله
حضرت على عليه السلام فرمود:
هر گاه رسول خدا صلى الله عليه و آله براى نماز شب بر مى خاست ، نخست مسواك مى كرد، سپس به آسمان مى نگريست و اين آيات را زمزمه مى كرد:
إِنَّ فِى خَلْقِ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّيْلِ وَالنَّهارِ لاَ ياتٍ لاُِوْلِى الاَْلْبابِ
مسلّماً در آفرينش آسمانها و زمين و آمد و رفتِ شب و روز، نشانه هاى (روشنى ) براى خرمندان است ... -4
در روايات اهل بيت عليهم السلام نيز دستور داده شده كه هر كس براى نماز شب بر مى خيزد، اين آيات را تلاوت كند5
شب زنده داران در قيامت
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
در قيامت پس از آن كه خداوند همه انسانها را جمع كند، منادى ندا مى كند و مى گويد:
پيش آيند كسانى كه در نيمه هاى شب از بستر خواب دور مى شدند و خدا را مى خواندند و از خشم و غضبش بيمناك و به رحمتش اميدوار بودند.
آن گاه جمعى پيش روند و قبل از ديگران به جايگاههاى خود (در بهشت ) وارد شوند و بعد از آنان به حساب مردمِ ديگر رسيدگى نمايند6
شب زنده دارى دختر امام حسين عليه السلام
امام حسين عليه السلام درباره دختر بزرگوارش فاطمه7 فرمود:
او در امر دين چنان بود كه تمام شب را به نماز مى ايستاد و روز را روزه مى گرفت 8
رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
جبرئيل نزد من آمد و گفت : اى محمّد!... بدان كه شرف مؤمن ، نماز شب اوست و عزّتش بى نيازى او از مردم است 8
حضرت زينب (س ) در شب يازدهم محرّم
در شب عاشورا حضرت زينب عليها السلام بود و امام حسين عليه السلام ، زينب بود و همه كس و همه چيز. در شب يازدهم زينب بود و زينب ، در اين شب زينب عليها السلام قافله سالار اسيران بود و نقطه اتكاء يتيمان !
مصائب هر چند بسيار سنگين بود و گران ، ولى حضرت زينب عليها السلام همچون كوهى استوار در برابر مصائب ايستاد و خم به ابرو نياورد!
به نگهبانى اسيران پرداخت ، به گرد آوردن زنان و كودكان پرداخت ، روان بخش پيكرهاى بى روح گرديد، نواى بينوايان بود و رمق بى رمقان .
از اين سو به آن سو مى دويد و گمشدگان را مى جست ، از ضرب تازيانه پيكرش مى سوخت ، خارهاى بيابان به پايش فرو مى رفت ، و جگرش مى سوخت ولى يتيمان را مى جست .
اين پيكر رنجديده ناتوان ، معجزه گر بود، چنان شايستگى به خرج داد كه يك بچه به زير سمّ ستور نرفت . يك زن در آتش نسوخت ، يك كودك در آن شامِ شوم گم نشد.
پس از آنكه از اين كارها فراغت يافت و از سلامت همه اطرافيان مطمئن شد، به سوى خدا رفت و به عبادت پرداخت ، نماز شب به جاى آورد.
آنقدر ناتوان و كوفته شده بود كه نتوانست ايستاده بخواند، در آن شب نماز شب را نشسته به جا آورد و با خداى خود به راز و نياز پرداخت 9
امام صادق عليه السلام فرمودند:
نماز شب موجب رضاى پروردگار و دوستى فرشتگان و سنّت پيامبران و ريشه ايمان و ناخوشايند شيطان است 10
1- كنز العمال : ج 7، ص 780، ش 21379.
2- كنز العمال : ج 7، ص 790، ش 21425.
3- ميزان الحكمه : ج 5، ص 417.
4- ر. ك : آل عمران (3): آيه 190 - 194.
5- تفسير نمونه : ج 3، ص 213.
6- ارشاد القلوب : ج 2، ص 3 - 4 (باب 22)
7- همسر حسن مثنّى ، (عروس امام حسن مجتبى عليه السلام )
8- فاطمه بنت الامام حسين عليه السلام : ص 14
9- پيشواى شهيدان : 228 - 229، با اندكى تغيير.
10- رساله لقاءاللّه : ص 173
<-PollItems->