چه کنیم تا در نماز حواسمان پرت نشود؟
ضمن تشکر از دوست خونم آقا محمد:
عوامل حواس پرتي در نماز
1- متوجه شدن به امور خارجي
2- توجه زياد و وسواس داشتن در قراءت
3- تند خواني و عجله
4- ارتکاب گناه
5- عدم كنترل چشم خود(چشم چرانی)
6- مال حرام
7- همنشيني و مصاحبت با دوست فاسق
8- حضور درمجلس و محيط فاسد
9- عدم حضور قلب در نماز
10- عدم حضور در نماز جماعت
11- عدم تمركز حواس
12- فرّار بودن، و هرزگی قوه خیال
13- تظاهر و جلب توجه مردم
و همچنین مواردی چون :
14- پرخوري
15- پرخوابي
16- کسالت و خستگي
17- بيهوده گويي
جناب آقای قرائتی در کتاب آشنائی با نماز ( برای نوجوانان ) در صفحه 15و14اینطور نوشته اند :
بعضی در نماز حواسشان پرت است - با سر و دست و لباس خود بازی می کنند- به اینطرف و آنطرف و این و آن نگاه می کنند-هم نماز می خوانند و هم به حرفهای دیگران گوش می دهند- آرامش بدنی و توجه قلبی ندارند. این ها همه نشانه آنست که در نمازشان خضوع و خشوع نیست .
خاشع بودن در نماز - آنست که نمازگزار- دلش با خدا و توجهش به آفریدگار باشد-آرامش روانی داشته باشد-و واقعا خود را در برابر خدایی که از هر شخصیتی و مقامی برتر و از هر قدرتمندی تواناتر است - حس کند .
در حدیث است : خدا را چنان عبادت کن گه گویا او را می بینی !
اگر این حالت را داشته باشید- به مرحله ای رسیده اید که خداوند از آنان به -مومنان رستگار - یاد می کند و یکی از صفاتشان را چنین می داند : آنانکه در نمازشان خشوع دارند.
<-PollItems->
<-PollName->
در ادامه مطالب گذشته:
تندخوانی و عجله :
نماز را نباید برای رفع تکلیف خواند و نیز نباید با کراهت و بی میلی بجا آورد همیشه باید در نماز این نکته بیاد داشته باشی که در مقابل عظمتی بی حد با خشوع و خضوع ایستاد ه ای
ارتکاب گناه :
نماز با گناه رابطه متضادی با هم دارند گناهکاران دارای حضور قلب در نماز نیستند چرا که گناه اثر منفی در حضور قلب در نماز می گذارد؛ همانطور که نماز انسان را از فحشا و منكر باز مي دارد گناه هم چنین کاری را در قبال نماز انجام می دهد. فَخَلفَ من بعدهِم خلفٌ اضاعُوا الصّلوة و اتّبَعوا الشّهَواتِ فسَوفَ يَلقَونَ غَيّاً؛(سوره مريم آيه59)پس جانشينان اين جمعيت پاك و خدا پرست، قومي شدند كه نماز را ضايع كردند و از شهوات پيروي كردند و به دنبال آن به گمراهي افتادند.
در این خصوص باید با علل فساد و گناه مبارزه کنیم و به هیچ وجه نماز را ترک نکنیم و همچنین به خود تفهیم کنیم که نماز با توجه ، با گناه منافات دارد.
كنترل چشم خود:
از آنجا که هر آنچه دیده بیند دل کند یاد ممکن است دیدن ظواهر فریبنده دنیا هوش و حاس آدمی را در هنگام نماز پرت کند بنابراین باید در هر حال چشم خود را کنترل کرد.
مال حرام:
لقمه حرام باعث جری شدن انسان در انجام هرگونه عمل ضد اخلاقی است.
همنشيني و مصاحبت با دوست فاسق:
از فرمایشات امام صادق علیه السلام است که:
"المرءُ عَلي دينِ خليلهِ؛( اصول كافي، ج 2، ص 375) دين آدمي بستگي به نوع دين دوست او دارد".
همنشینی با کسی که نماز نمی خواند موجب ترک نماز و یا سهل انگاری در خواندن نماز میشود انتخاب دوست خوب، نقش سازنده در آدمي دارد.
مجلس و محيط فاسد:
حضور در مجالس گناه ومحیطهای فاسد روح انسان را مورد اثر فسادت خود قرار می دهد امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد:
شايسته نيست، مؤمن، در مجلسي كه معصيت خدا در آن مي شود و قادر بر تغيير آن نيست، بنشيند( اصول كافي، ج 2، ص 374 )
عدم تمركز حواس:
اساس تمركز حواس هماهنگى ذهنى است
به خود ياد آورى كنيم چه كار يا هدفى را پى مىگيريم
براي جلوگيري از شدت حواس پرتي راه كارهايي وجود دارد كه به چند راه اشاره مي شود:
1- بداند و متوجه باشد در
<-PollItems->
<-PollName->
جایگاه نماز
پیامبر (ص ) : موضع الصلوة من الدین کموضع الرأس من الجسد
جایگاه نماز در دین ، مانند جایگاه سر در بدن است
( کنز العمال ، ج 7، حدیث 18972 )
سیمای دین
امام علی (ع ) : لکل شی ء وجه و وجه دینکم الصلاة
هر چیز دارای سیماست ، سیمای دین شما نماز است
( بحار الانوار، ج ,82 ص 227 )
وصیت امیرالمؤمنین (ع)
امام علی (ع ) : الله ، الله فی الصلوة ، فانها عموددینکم
خدا را، خدا را درباره نماز، چرا که ستون دین شماست
( نهج البلاغه ، نامه ها، ص 47 )
کلید بهشت
پیامبر (ص ) : الصلوة مفتاج الجنة
نماز کلید بهشت است
( نهج الفصاحه ، حدیث 1588 )
تداوم نماز و انتظار
پیامبر (ص ) : لا یزال العبد فی صلوة ما انتظر الصلوة
بنده مادام که منتظر نماز است در حال نماز است
( نهج الفصاحه ، ص ,527 حدیث 2538 )
روشنایی چشم پیامبر (ص)
پیامبر (ص ) : قره عینی فی الصلاة
روشنی چشم من در نماز است
( نهج الفصاحه ، ص ,283 حدیث .1343 بحار الانوار، ج ,82 ص 193 )
نماز و خدمت
امام صادق (ع ) : ان طاعة الله خدمته فی الارض فلیس شی ء من خدمته یعدل الصلاة
پیروی و اطاعت از پروردگار خدمت کردن به او در زمین است وهیچ چیز در خدمت به پروردگار معادل نماز نیست
( میزان الحکمه ، ج 5، ص 318 )
حقیقت نماز
پیامبر(ص) : مثل الصلاة مثل عمود الفسطاط، اذا ثبت العمودثبتت الاطناب و الاوتاد و الغشاء، و اذا انکسر العمود لم ینفع وتد و لا طنب و لاغشاء
مثل نماز مانند مثل ستون خیمه است ، هرگاه ستون ثابت باشد طنابها و میخهاو پرده ها ثابت و سودمند خواهند بود و هرگاه ستون بکشند و در هم فرو ریزد، نه میخ نافع است و نه ریسمان سودی دارد و نه پرده ای اثری خواهد داشت ( من لایحضره الفقیه ، ج 1، شماره 639 )
بهترین اعمال در قیامت
امام صادق (ع ) : ان افضل الاعمال عند الله یوم القیامة ، الصلوة
همانا بهترین عمل در روز قیامت نزد خداوند، نماز است
( مستدرک الوسائل ، ج 3، ص 7 )
نماز، روش پیامبران
پیامبر (ص ) : الصلاة من شرایع الدین ، و فیها مرضاة الرب - عز و جل - فهی منهاج الانبیاء
نماز از سنتهای دین ، و مایه خشنودی پروردگار و راه و روش پیامبران است
( جامع احادیث الشیعه ، ج 4، ص .22 بحار الانوار، ج ,82 ص 231 )
نماز، سفره الهی
پیامبر (ص ) : الا ان الصلاة مأدبة الله فی الارض قد هنأهالاهل رحمته فی کل یوم خمس مرات
آگاه باشید نماز سفره گسترده خدا در زمین است که خداوند آن را روزی پنج بار برای اهل رحمتش (افراد شایسته رحمت ) گوارا نموده است
( مستدرک الوسایل ، ج 1، ص 170 )
<-PollItems->
<-PollName->
بنام خدا
ماهیت نماز
پیامبر (ص ) : ... لان الصلاة تسبیح و تهلیل و تحمید و تکبیر وتمجید و تقدیس و قول و دعوة
چون نماز، تسبیح ، تهلیل ، تکبر، تمجید، تقدیس ،قول ، و دعوت به حق است .
( جامع احادیث الشیعه ، ج 4، ص .22 بحار الانوار، ج ,82 ص 232 )
نماز، رأس اسلام
پیامبر (ص ) : الصلاة رأس الاسلام
نماز (به منزله ) رأس اسلام است
( بحار الانوار، ج ,17 ص .127 میزان الحکمه ، ج 5، ص 367 )
آخرین سفارش رسول خدا (ص)
امام صادق (ع ) : علیک بالصلاة ! فان اخر مااوصی به رسول الله و حث علیه الصلاة
بر تو باد به نماز! زیرا آخرین چیزی که رسول خدا (ص ) به آن سفارش نمود (و انسان ) را بر انجام آن تاکید نمود، نماز بود
( بحار الانور، ج ,84 ص 236 )
فریاد ابلیس از نمازگزار
امام علی (ع ) : ان العبد اذا سجد نادی ابلیس :یا ویله اطاع و عصیت و سجد و ابیت
وقتی که بنده ای سجده کرد، ابلیس فریادمی زند وای بر من ! او اطاعت کرد، ولی من معصیت کردم ، او سجده کرد و من از این عمل سرباز زدم
( بحار الانور، ج ,82 ص 233 )
نماز، بهترین عبادت
امام رضا (ع ) : ان الصلواة افضل العبادة لله
همانا، نماز، بهترین عبادت برای خداست
( جامع احادیث الشیعه ، ج 4، ص 50 )
نماز، نیکوترین صورت خلق
امام رضا (ع ) : ان الصلوة احسن صورة خلقها الله
به درستی نماز نیکوترین صورتی است که خدا آن را خلق کرد
( جامع احادیث الشیعه ، ج 4، ص 50 )
سفارش اکید برای نماز
امام علی (ع ) : فیما اوصی به امیرالمؤمنین - علیه السلام - عند وفاته : الصلوة ، الصلوة ، الصلوة
در آن چیزی که امیرالمومنین (ع ) هنگام وفات وصیت کرد، این بود: نماز، نماز، نماز
( مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 173 )
ارزش نماز
امام صادق (ع ) : اذا قام المصلی الی الصلاة ، نزلت علیه الرحمة من اعنان السماء الی اعنان الارض و حفت به الملائکة و ناداه ملک لو یعلم هذاالمصلی ما فی الصلاة ما انفتل
هنگامی که انسان به نماز ایستاد، رحمت خدا ازآسمان بر او نازل می شود و ملائکه اطرافش را احاطه می کنند و فرشته ای می گوید: اگراین نمازگزار ارزش نماز را می دانست هیچ گاه از نماز منصرف نمی شد
( اصول کافی ، ج 3، ص 265 )
علامت عامل دین
امام صادق (ع ) : قال لقمان لابنه : لکل شی ء علامة یعرف بهاو یشهد علیها و ان للدین ثلاث علامات : العلم و الایمان و العمل به ، (الی ان قال ) وللعامل ثلاث علامات الصلوة و الصیام و الزکوة
حضرت لقمان به فرزندانش فرمود:برای هر چیزی علامتی است که به وسیله آن علامت شناخته می شود و به او شهادت داده می شود، به درستی که برای دین سه علامت است : 1- علم ، 2- ایمان ، 3- عمل به ایمان تا آنجا که فرمود: برای عامل به دین سه علامت است : 1-نماز، 2- روزه ، 3- زکات
( مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 183 )
باقیات صالحات
امام صادق (ع ) : سئلت ابا عبدالله - علیه السلام - عن الباقیات الصالحات ، فقال : هی الصلواة فحافظوا علیها
(ادریس قمی می گوید:) ازامام صادق (ع ) در مورد کارهای نیک ماندگار سؤال کردم ، امام فرمود: آن نماز است ،پس محافظت بر نماز کنید
( مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 172 )
برتری نماز
امام صادق (ع ) : اما انه لیس شی ء افضل من الحج الا الصلاة
به درستی که هیچ عملی بالاتر از حج نیست ، مگر نماز
( وسائل الشیعه ، ج 3، ص 26 )
<-PollItems->
<-PollName->
آنچه مسلم است نماز در دين اسلام به عنوان برترين عبادت شناخته شده و از آن به عنوان کليد بهشت ياد مي شود ، سعي ما بر اين است که درباره اين نيايش عاشقانه نکاتي ارائه نماييم :
نماز در رأس همه عبادات است
در ايام ويژه مثل شب قدر ، اعياد اسلامي ، جمعه ، و هر شب و روزي که داراي فضيلت و ارزش است و براي آن دعا و مراسمي مخصوص است مثل شب مبعث ، شب ميلاد ، شب جمعه ، معمولاً نمازهاي مخصوصي هم وارد شده است . شايد نتوان ايام مقدسي را پيدا کرد که در آن برنامه نماز نباشد .
نماز پر تنوع ترين عبادت است
اگرچه جهاد ، حج ، وضو و غسل هر کدام چند نوع دارد ، اما نماز انواع گوناگوني دارد ، در واقع با نگاهي ساده به حاشيه کتاب مفاتيح الجنان علامه محدث حاج شيخ عباس قمي درمي يابيم انواع گوناگوني از نمازها ذکر شده است که بررسي و جمع آوري آن نياز به يک کتاب مستقل دارد . هر امام نمازي داشته غير از نماز
<-PollItems->
<-PollName->
نماز در اديان ديگر
نماز ، برترين عبادت ، کليد بهشت و رحمت الهي ، راز و نياز عاشقانه بندگان است با معبودشان و از آنجا که بشر همواره نيازمند عبادت است ، نماز در طول تاريخ و در اديان مختلف وجود داشته است اما شايد نحوه و کيفيت آن تغيير يافته ؛ سعي ما بر اين است تا در چند عنوان بتوانيم نکاتي درباره نماز ، در موضوعات مختلف ارائه نماييم :
قبل از آنکه حضرت محمد صلي الله عليه و آله به رسالت مبعوث شوند ، نماز در آئين حضرت عيسي (ع) هم وجود داشته چراکه قرآن از زبان عيسي (ع) چنين نقل مي کند : " و اوصاني بالصلوة " خداوند مرا به نماز سفارش کرده است (مريم /31)
و قبل از آن نيز در دين موسي (ع) نماز بوده است چراکه خداوند به موسي چنين خطاب مي کند : " اقم الصلوه لذکري " (طه/14) و قبل از موسي ، در زمان حضرت شعيب نيز نماز به عنوان يکي از عبادات وجود داشته است چراکه در قرآن چنين آمده : " يا شعيب اَ صلواتک تامرک " (هود/87) و قبل از همه آنها ، در دين ابراهيم (ع) نيز بوده چراکه او از خداوند براي خود و ذريه اش توفيق اقامه نماز را مي خواهد : " رب اجعلني مقيم الصلوه و من ذريتي " (ابراهيم/40)
و اين هم کلامي از لقمان است که به فرزند خود چنين مي گويد:
<-PollItems->
<-PollName->
"…انما يخشي الله من عباده العلماء انّ الله عزيز غفور. ان الذين يتلون کتاب الله و اقاموا الصلوة…" (فاطر / 28 و 29)
از ميان بندگان خدا تنها دانشمندان از او مي ترسند، خداوند عزيز و غفور است. کساني که کتاب الهي را تلاوت مي کنند و نماز را برپا مي دارند.
از ميان بندگان، دانشمندانند که به مقام عالي خشيت يعني ترس از مسئوليت توام با درک عظمت مقام پروردگار نائل مي گردند، اين حال "خشيت" مولود سير در آيات آفاقي و انفسي و آگاهي از علم و قدرت پروردگار، و هدف آفرينش است.
"راغب" در "مفردات" مي گويد: خشيت به معني ترسي است آميخته ي با تعظيم، و غالباً در مواردي به کار مي رود که از علم و آگاهي به چيزي، سرچشمه مي گيرد و لذا در قرآن مجيد اين مقام مخصوص عالمان شمرده شده است.
در قرآن کريم يکي از ويژگي هاي دانشمندان، تلاوت کتاب خدا و اقامه نماز مطرح شده است.
قابل ذکر است که منظور از تلاوت
<-PollItems->
<-PollName->
« نماز در کلام امير مومنان علي عليه السلام»
وصف نماز را بايد از کسي شنيد که خود به راستي اقامه کننده آن بود . کسي که نماز با تک تک سلولهاي مبارکش عجين شده و آن را با تمام وجود برپا مي نمود .
ذره ذره خاک مدينه ، مکه ، کوفه هر جايي که ايشان قدم نهاده است ، گواه راز و نيازها و نمازهاي حقيقي آن بزرگوار است . هنوز پژواک نواي دلنشين مناجات امام علي (ع) در جان هستي طنين انداز است . پس گوش جان به فرموده هاي آن امام همام مي سپاريم ، تا آداب قيام به نماز را که ستون دين است ، فرا گرفته و عامل به آن باشيم .
"اهميت و فضيلت نماز "
- شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش مي کنم ، زيرا نماز برترين عمل و ستون و اساس دين شما است .
- وقتي که بنده اي سجده مي کند ، ابليس فرياد مي زند : واي بر من! او اطاعت کرد ، ولي من معصيت کردم ، او سجده کرد و من از اين عمل سرباز زدم.
- گناهي که پس از آن مهلت يافتم تا دو رکعت نماز گزارم و از خدا اصلاح آن گناه را بخواهم ، مرا اندوهگين نکرد.
- نماز ستون دين است و اولين عمل انسان است که خدا بدان نظر مي کند، اگر صحيح بود ، به ساير اعمال نيز نظر مي فرمايد و اگر صحيح نباشد در هيچ عمل ديگر نمي نگرد و کسي که تارک نماز باشد بهره اي از اسلام ندارد .
" نماز امام علي (ع)"
- بار خدايا! من نخستين کسي هستم که به حق رسيدم ، آن را شنيدم و پذيرفتم . هيچ کس مگر رسول خدا (ص) در نماز بر من پيشي نگرفت.
- بار خدايا! اين نماز را که در پيشگاه تو به جاي آوردم ، نه به جهت نيازي است که به آن داري و نه به خاطر ميل و رغبتي است که در آن داري ، بلکه براي بزرگداشت و پذيرش فرمان تو است که مرا به انجام آن فرمان داده اي . خدايا! اگر در نماز من عيبي است ، يا رکوع و سجود آن ناقص است ، مرا باز خواست مکن و با پذيرش و آمرزش خود ، بر من تفضل و عنايت فرما.
- چون وقت نماز فرا مي رسيد ، علي (ع ) بر خود مي لرزيد. به او مي گفتند : يا امير المؤمنين ! ترا چه شده است ؟ مي فرمود: وقت اداي امانتي رسيده است که خداوند آن را بر آسمان ها ، زمين و کوه ها عرضه کرد ، آنها از قبول آن ابا کردند و از آن بيمناک شدند .
- امير المؤمنين (ع) رکوع نماز را آن
<-PollItems->
<-PollName->
سهل انگاري در نماز
- دزدترين مردم کسي است که از نمازش بدزدد. ( کم بگذارد)
آثار ترک نماز
- آيا به پاسخ اهل دوزخ گوش فرا نمي دهيد ، وقتي از آنها سوال مي شود : " چه چيز شما را گرفتار دوزخ ساخت؟ گويند
<-PollItems->
<-PollName->
"ذلک الکتاب لاريب فيه هدي للمتقين. الذين يومنون بالغيب و يقيمون الصلوة و مما رزقناهم ينفقون." (بقره / 2 و 3)
اين کتاب – قرآن – بي هيچ شک راهنماي پرهيزکاران است. کساني که به جهان غيب ايمان آورند و نماز به پاي دارند و از هر چه روزيشان کرديم به فقيران انفاق کنند.
از نشانه هاي پرهيزکاران، ايمان به غيب است و اين نخستين نقطه جدايي مومنان از غير آنهاست، ويژگي ديگر آنها، برپا داشتن نماز است. نماز که رمز ارتباط با خدا است، مومناني را که به جهان ماوراء طبيعت راه يافته اند در يک رابطه دائمي و هميشگي با آن مبدا بزرگ آفرينش نگه مي دارد، آنها تنها در برابر خدا سر تعظيم خم مي کنند، و تنها تسليم آفريننده بزرگ جهان هستي هستند، و به همين دليل ديگر خضوع در برابر بتها، و يا تسيلم شدن در برابر جباران و ستمگران، در برنامه آنها وجود نخواهد داشت.
چنين انساني احساس مي کند از تمام مخلوقات ديگر فراتر رفته، و ارزش آن را پيدا کرده که با خدا سخن بگويد، و اين بزرگترن عامل تربيت او است.
کسي که شبانه روز حداقل پنج بار در برابر خداوند قرار مي گيرد، و با او به راز و نياز مي پردازد، فکر او، عمل او، همه خدايي مي شود، و چنين انساني چگونه ممکن است برخلاف خواست او گام بردارد. مشروط بر اينکه راز و نيازش به درگاه حق، از جان و دل سرچشمه گيرد و با تمام قلب رو به درگاهش آورد.
نماز از علامتهاي اولوالالباب
"… انما يتذکر اولوالالباب. الذين يوفون بعهدالله ولا ينقضون الميثاق. والذين يصلون ما امرالله به ان يوصل و يخشون ربهم و يخافون سوء الحساب. والذين صبروا ابتغاء وجه ربهم و اقاموا الصلوة … (رعد / 19 تا 22)
به درستي که صاحبان خرد متذکر مي شوند – کساني که به عهد خدا وفا مي کنند و پيمان نمي شکنند – و کساني که آنچه را خدا به پيوند آن امر کرده اطاعت مي کنند و از خدا مي ترسند و به سختي هنگام حساب مي انديشند و کساني که در طلب رضاي خدا راه صبر پيش مي گيرند و نماز به پا مي دارند…
در اين آيات براي اولوالالباب (صاحبان مغز و انديشه) صفاتي را بر مي شمارد. از جمله صفات
<-PollItems->
<-PollName->